tak już jest

* * *

( potwierdzenie) yes; tak jest wojsk. yes, Sir!; marynarka wojenna aye aye, captain!; tak albo nie yes or no; i tak, i nie yes and no; zostaniesz tu, tak? you're staying, aren't you?

1. ( potwierdzenie) nie lubię chemii, ale fizykę tak I don't like chemistry, but I do (like) physics.

2. (= w ten sposób) so; i tak dalej and so on; and so forth; tak a tak so and so; tak czy inaczej anyway; tak czy owak l. tak czy siak in any case; tak zwany so called; tak mi dopomóż Bóg so help me God; to było tak... it went like this...

3. ( nasilenie) so; tak bardzo l. tak dalece so much; to such an extent; tak sobie (= nie za bardzo) so-so; (= bez zastanowienia) just like that; tak bym się czegoś napił! I really need a drink!; jak go nie było, tak nie ma still no sight of him.

1. tak on, jak i ona he, as well as she.

2. tak że (= więc) so (that), and; nie padało, tak że mogłem iść na spacer it wasn't raining, so (that) I was able to go for a walk.

- dobrze utrzymany ogród a well-kept garden

- dobrze/lepiej płatna praca a well-/better-paid job

- dobrze wychowane dziecko a well-behaved child

- dobrze mi radzisz that’s good a. sound advice

- dobrze postąpiłeś a. zrobiłeś you did the right thing

- chciał dobrze, ale nie wyszło he meant well, but it didn’t work out

- lepiej być nie może/mogło things a. it couldn’t be/couldn’t have been better

- nie lepiej byłoby poczekać trochę (z tym)? wouldn’t it be better to wait a bit (with that)?

- w nowej szkole szło mu całkiem dobrze he was doing quite well in the new school

- dobrze ci w zielonym/tej sukience you look good in green/that dress

- lepiej/najlepiej jej w niebieskim blue suits her better/best

- dobrze wygląda w tym garniturze he looks good in that suit

- równie a. zupełnie dobrze mógłby studiować w Paryżu he could just as well study in Paris

- dobrze jest mieć inne rozwiązanie w zapasie it’s good a. advisable to have a back-up solution

- jeśli dobrze pójdzie if all a. everything goes well

- dobrze mówię?pot. am I right?

- mieć dobrze w głowie to have one’s head screwed on the right way

- nie mieć dobrze w głowie to be not right in the head pot.

- najlepiej będzie, jeśli… it’ll be best if…

- zrobił to najlepiej jak potrafił he did it as well as a. as best he could

- dobrze skrojony garnitur a well-tailored a. well-cut suit

- dobrze się uczyć to be a good student, to do well at school

- dobrze się znać na czymś to know quite a bit a. (quite) a lot about sth

- dobrze mu wygarnęłapot. she gave him a good bawling-out a. rollicking GB

- wszystko wie/wiedział lepiej he always knows/knew better

- mówiła po niemiecku lepiej niż ja a. ode mnie she spoke German better than me

- dobrze się znamy we know each other well

- on dobrze wie, co mu grozi he’s well aware of a. knows very well what could happen to him

- dobrze wiesz, o co mi chodzi! you know very well what I mean!

- trzeba by dobrze się zastanowić we/you need to think about it (very) carefully

- przeszedł ciężką operację, ale już jest z nim dobrze he underwent a serious operation, but he’s recovered now a. he’s doing well now

- urlop dobrze ci zrobi it’ll do you good to have a holiday

- poranna gimnastyka dobrze mi robi morning exercise a. a morning workout does me (a power a. world of) good

- dobrze mi tutaj, nigdzie nie idę I’m fine right here, I’m not going anywhere

- z nikim mi nie było tak dobrze, jak z tobą nobody ever made me feel as good as you did

- tobie to dobrze, nie musisz chodzić do pracy you’re lucky, you don’t have to go to work

- gdzie ci będzie lepiej niż tu? where would you be better off than here?

- dobrze usposobiony człowiek a good-natured a. an amenable person

- dobrze komuś życzyć to wish sb well

- wszyscy wypowiadali się o nim bardzo dobrze everyone spoke very well of him

- dobrze jest mieć sąsiadów it’s good to have neighbours

- byłoby dobrze, gdyby zechciał się pan nią zająć it would be good if you could take care of her

- on się żeni – to dobrze he’s getting married – good for him a. that’s good

- uda im się wygrać, to dobrze, nie uda się, to drugie dobrze if they win, all well and good, and if they don’t, then it doesn’t matter a. then too bad

- to nie jest dobrze widziane it isn’t done, it’s frowned upon

- nie będzie dobrze widziane, jak przyjdziesz bez uprzedzenia it won’t go down (too) well if you turn up without warning

- przychodzenie bez uprzedzenia nie jest dobrze widziane it isn’t the done thing a. it’s frowned upon to turn up without warning

- bawełnę dobrze się prasuje cotton irons well a. is easy to iron

- tę książkę dobrze się czyta this book is a good read, the book reads well

- jest dobrze po pierwszej/po północy it’s well past one/after midnight

- wstać dobrze przed świtem to get up well before sunrise a. dawn

- dobrze się naszukaliśmy tego domu we spent hours trying to find the right house

- no, dobrze, zgadzam się well, all right, I agree

- niech mi pan nie przerywa, dobrze? don’t interrupt me, okay?

- jak tylko będę wiedział, zadzwonię, dobrze? I’ll call as soon as I find out, okay?

- no dobrze, to nie pójdziemy okay, so we won’t go

- no dobrze, (ale) nie musisz tak krzyczeć okay, you don’t have to shout like that

- dobrze, dobrze! all right, all right!; okay, okay! pot.

- dobrze, dobrze, już idę! okay, okay a. all right, all right, I’m going!/I’m coming

- „ile razy mam ci mówić?” – „dobrze, dobrze!” ‘how many times do I have to tell you?’ – ‘okay, okay!’

- dobrze, dobrze, zobaczymy, jak ty sobie poradzisziron. yeah, yeah, we’ll just (wait and) see how (well) you do pot., iron.

- „jak się nazywa stolica Urugwaju?” – „Montevideo” – „dobrze!” ‘what’s the capital of Uruguay?’ – ‘Montevideo’ – ‘right! a. good!’

- dobrze, oby tak dalej well done, keep it up

- no dobrze, ale pani tak mówi, bo nie chce być szczera all right a. okay, but, you’re saying that because you don’t want to be honest

- dobrze, dobrze, pożartowaliśmy, a teraz do rzeczy all right a. okay, we’ve had our joke a. a laugh, let’s get down to business

- dobrze już, nie płacz there, there a. there, now, don’t cry

- lepiej już wychodź, bo się spóźnisz you’d better go, or you’ll be late

- lepiej się zastanów you’d better think about it

- powiedzieli mu, żeby się lepiej przyznał they told him he’d better own up a. confess

- dziesięć lat albo i lepiej a. jak nie lepiej ten years or even more

■ dobrze zbudowany well-built

- być dobrze z kimś pot. to be on good terms with sb

- być z kimś (jak) najlepiej to be the best of friends a. on the best of terms with sb

- być z kimś nie najlepiej to not be on very good terms with sb

- wyjść na czymś dobrze/lepiej/najlepiej pot. to come off well/better/best out of sth

- mieć się dobrze (być bogatym) to be well-off; (być zdrowym) to be a. feel well

- mieć dobrze w głowie a. czubie to be well away a. far gone pot.

- robić komuś dobrze euf. to make sb feel good euf.

- jest z nią dobrze she’s fine

- już jest z nią lepiej she’s feeling better now

- było z nią nie najlepiej she wasn’t feeling too good

- zrobiło mu się lepiej pot. he felt better

- dobrze ci/mu/jej tak pot. it serves you/him/her right

- nie ma tak dobrze pot. it doesn’t work like that a. that way, it’s not as simple a. easy as that

- lepiej nie mówić pot. it doesn’t bear talking about

- lepiej późno niż wcale a. nigdy przysł. better late than never przysł.

* * *

comp; lepiej; adv

* * *

all right!, fine!, OK!

lepiej

1. (= prawidłowo, dokładnie, pozytywnie, umiejętnie, ładnie, zdrowo, życzliwie) well; dobrze ci tak mówić that's easy for you to say; dobrze coś sprzedać sell sth at a profit; dobrze komuś z oczu patrzy sb looks honest, sb looks like a good l. an honest person; dobrze komuś życzyć wish sb well; dobrze mu/ci tak! (it) serves him/you right!; dobrze odżywiony t. euf. well-fed; dobrze płatny well-paid; dobrze poinformowany well-informed; dobrze się bawić have fun, have a good time; dobrze się na czymś znać know sth well, know sth inside out, be knowledgeable about sth; dobrze się uczyć be a good student; dobrze ubrany well-dressed; dobrze wychowany well-mannered, well-behaved, well-brought-up; dobrze wyglądać look good; dobrze znany well-known; dobrze, że... it's a good thing (that)..., fortunately,...; coś komuś dobrze robi sth does sb good; jak l. jeśli wszystko dobrze pójdzie if all l. everything goes well; komuś dobrze poszło (w czymś) sb did well (at l. in sth); komuś się dobrze powodzi sb is well off, sb is doing well; komuś w czymś dobrze ( w stroju) sth suits sb (well), sth looks good on sb; ktoś ma się dobrze sb is (doing) well; wszystko dobre co się dobrze kończy all's well that ends well; znać się dobrze know each other well.

2. (= znacznie) well; dobrze po północy well after midnight; dobrze ponad normę well above normal.

inv ( litera) A, a

* * *

indecl.

1. ( litera) A, a; A jak Anna A is for Alpha; A as in Alpha; od a do z from A to Z; jeśli się powiedziało a, trzeba powiedzieć b in for a penny, in for a pound l. in for a dollar.

2. ( głoska) a.

1. (łączy zdania wyrażające przeciwstawione sobie, ale związane ze sobą fakty) and; while, whereas; w kubku był sok, a w kieliszku wino there was some juice in the mug, and some wine in the glass; ja lubię ciebie, a ty mnie I like you and you like me; ty dyktujesz, a ja piszę you dictate, and I'll write it down; ty jesteś wesoły, a on smutny you are merry, while l. whereas he is sad.

2. ( wprowadza dodatkowe okoliczności lub dopowiedzenia) przeszliśmy przez ulicę, a pies szedł za nami we crossed the street, and the dog was following us; spał zdrowo, a jego dłonie mocno zaciskały się na poduszce he was sound asleep, his hands clutching the pillow tightly; spóźnisz się, a to jest źle widziane you'll be late, and they don't like it; statek poszedł na dno, a cała załoga wraz z nim the ship foundered, and the whole crew with her.

3. ( wyraża zaskoczenie lub zdziwienie) stary, a głupi he's so old, and yet so foolish; tylu was było, a (jednak) nikt mi nie pomógł there were so many of you and l. but nobody helped me; wyjechała, a (przecież) powinna była zostać she left when she should have stayed; uważa, że jest ważny, a (przecież) wcale tak nie jest he thinks he's important, which is not so at all.

4. (charakteryzuje konsekwencje tego, o czym mówiono wcześniej) krzyknąłem, a on usłyszał i odwrócił się I shouted, and he heard me and turned back; przyjdź, a sam się przekonasz come and you'll see for yourself.

5. ( wyraża przeciwstawienie lub porównanie) ja pracuję, a on się bawi I work and he plays l. while he plays; ludzie a zwierzęta humans and animals; humans versus animals; zrób raczej mniej, a dokładniej you'd better do less but more accurately.

6. arch. l. lit. (= i) and; dwa a dwa jest cztery two and two makes four; tak pewne, jak dwa a dwa cztery (as) sure as eggs; młoda a urocza young and charming.

7. a nie (and) not; pójdziemy do lekarza dzisiaj, a nie jutro we'll see the doctor today, (and) not tomorrow; to jest osioł, a nie koń this is a donkey, (and) not a horse.

8. między l. pomiędzy... a... between... and...

9. ( poprzedza człony wyliczenia) a to... a to... now... now...; będą pytać: a co, a gdzie, a jak? they will ask, what? where? how?

10. ( w pytaniach) a ty? and you?; how about you?; what about you?; ja to widzę, a ty? I can see it, can you?; nie znam go, a ty? I don't know him, do you?

11. ( łączy wyrazy powtórzone dla wyrażenia nacisku) nic a nic nothing at all; nic a nic się nie boję/martwię I'm not scared/worried in the least; przykłady można by mnożyć a mnożyć examples could be multiplied (ad infinitum); wcale a wcale not at all.

12. (łączy zaimki wskazujące, powtórzone dla wyrażenia nieokreśloności) taki a taki such and such; w tym a tym miejscu at such and such a place; nazywał się tak a tak he was called so and so.

13. ( w połączeniach z przysłówkami i spójnikami) a jednak and yet; a mianowicie namely; a mimo to still, nevertheless, none the less; a raczej or rather; a więc (and) so, therefore; a zwłaszcza and in particular; a co dopiero... let alone..., not to mention...; a już na pewno nie... least of all...; Bogiem a prawdą truth to tell; raz a dobrze once for all.

a bo co? why (are you asking)?; a bo ja wiem? how (the hell) should I know?; a cóż to takiego? hey, what's that supposed to be?; a jak sądzisz? what do you think?; a masz! that's for you!; a nie mówiłem? didn't I tell you?; what did I tell you?; a niech to! shoot!, drat it!; a niech to wszyscy diabli wezmą! damn it!; a to cudownie! that's great!; wonderful!; brilliant!; a to dopiero! well, well, well!; a to łajdak! what a scoundrel!; a to ci niespodzianka! surprise, surprise!; a to pech! (that's) too bad!; a niech tam! what the heck!; a dlaczegóżby nie? why (ever) not?; a widzisz? see? (I was right); a żeby cię! damn you!; aha!

1. ah!, oh!, wow!, well!; a, tu jesteście! ah! here you are!; a, wreszcie koniec pracy! well, we've finished at last!

2. ( w utartych wyrażeniach) a fe! shame (on you)!; żart. l. arch. fie!; a kuku! peekaboo!; a kysz! żart. go away!; a psik! a(h)choo; a sio! pot. go away!

- jest wielu znanych aktorów there are many well known actors

- nie ma nikogo, kto mógłby to zrobić there’s no one who could do it

- czy jest Bóg, czy go nie ma? does God exist, or not?

- był sobie kiedyś stary król there was a. lived once an old king

- nie było cię jeszcze wtedy na świecie this was before you were born

- kiedy mnie już z wami nie będzie euf. when I am no more a. I am no longer with you euf.

- myślę, więc jestem I think, therefore I am

- być albo nie być to be or not to be

- to dla nas być albo nie być this is our to be or not to be, this is our Waterloo

- nie ma już dla niej ratunku nothing can save her now

- jest wiele powodów do zadowolenia there’s good reason to be happy

- nie ma obaw a. strachu pot. ! no problem! pot., not to worry! pot.

- nie ma powodu do obaw there is no reason a. need to worry

- są sprawy, których nigdy nie zrozumiesz there are (certain) things that you’ll never understand

- nie ma co płakać/gadać it’s no use crying/talking (about it)

- nie ma co żałować (there’s) no need to be sorry

- nie ma co a. czego żałować it’s no great loss

- nie ma czemu się dziwić, że… it’s no surprise a. wonder that…

- nie ma o co się kłócić there’s nothing to quarrel about

- nie ma czym się martwić/czego się bać there’s nothing to worry about/to be afraid of

- nie ma z czego być dumnym (it’s) nothing to be proud of

- nie ma z czego się cieszyć/śmiać there’s nothing to rejoice/to laugh about

- „dziękuję za podwiezienie” – „nie ma za co” ‘thanks for the lift’ – ‘don’t mention it’ a. ‘you’re welcome‘

- „przepraszam, że panu przerwałem” – „nie ma za co” ‘sorry I interrupted you’ – ‘that’s all right’

- już cię/was nie ma! off with you!

- być w pracy/szkole to be at work/at school

- być w teatrze/na koncercie to be at the theatre/at a concert

- teraz wychodzę, ale będę w domu o piątej I’m going out now, but I’ll be home at five

- dzisiaj nie ma go w biurze he’s not in the office today

- w pokoju nikogo nie ma/nie było there is/was no-one in the room

- jest już piąta, a jego jak nie ma, tak nie ma it’s already five, and he’s still not here a. there’s still no trace of him

- „czy jest Robert?” – „nie, nie ma go, jest jeszcze w szkole” ‘is Robert in?’ – ‘no, he’s not, he’s still at school’

- „są jeszcze bilety na ostatni seans?” – „niestety, już nie ma” ‘do you still have tickets for the last showing?’ – ‘sorry, all sold out’

- czy będziesz jutro w domu? ‘will you be at home a. in home tomorrow?’

- kiedy (ona) będzie znowu w Warszawie? when will she be in Warsaw again?

- byłem wczoraj u Roberta/u babci I was at Robert’s/granny’s yesterday, I went to see Robert/granny yesterday

- był przy narodzinach swojej córki he was present at the birth of his daughter

- nigdy nie byłem w Rosji I’ve never been to Russia

- „skąd jesteś?” – „(jestem) z Krakowa/Polski” ‘where are you from?’ – ‘(I’m) from Cracow/Poland’

- „gdzie jesteś?” – „tutaj!” ‘where are you?’ – ‘(I’m) here!’

- „jestem!” (przy odczytywaniu listy) ‘here!’, ‘present’

- będąc w Londynie, odwiedziłem Annę when a. while I was in London I went to see Anna

- biblioteka jest w budynku głównym the library is in the main building

- w jednym pudełku jest dziesięć bateryjek there are ten batteries in a packet

- w domu nie było nic do jedzenia there was nothing to eat at home a. in the house

- co jest w tym pudle? what’s in this box?

- gdzie jest moja książka/najbliższa apteka? where’s my book/the nearest chemist’s?

- co jest dzisiaj na lunch? what’s for lunch today?

- wczoraj na kolację był dorsz there was cod for dinner yesterday

- „dużo masz tych ziemniaków?” – „oj, będzie” pot. ‘got a lot of those spuds?’ – ‘loads’ pot.

- będzie, będzie, więcej się nie zmieści pot. that’s plenty a. that’ll do, there’s no room for any more

- jest godzina druga po południu it’s two in the afternoon a. two p.m.

- nie ma jeszcze szóstej rano it’s not yet six a.m.

- zanim dotrzemy do domu, będzie ósma wieczorem/północ it’ll be eight p.m./midnight by the time we reach home

- był maj it was in May

- to było w grudniu 1999 it was in December 1999

- to było dawno, dawno temu this was a long, long time ago

- jest piękny ranek it’s a fine morning

- jest mroźno/upalnie it’s nippy/hot

- wczoraj był deszcz/mróz it was raining/freezing yesterday

- ciekawe, czy jutro będzie pogoda I wonder if it’s going to be fine tomorrow

- nie pamiętam dokładnie, to było dość dawno temu I can’t really remember, it was some time ago

- z niego jeszcze coś będzie he’ll turn out all right

- co z niego będzie? how will he turn out?, what will become of him?

- będzie z niego dobry pracownik he’ll be a good worker

- kuchmistrz to z ciebie nie będzie you’ll never make a chef

- z tych kwiatów nic już nie będzie these flowers/plants have had it pot.

- z naszych planów/wakacji nic nie będzie nothing will come of our plans/holidays

- nic z tego nie będzie it’s hopeless

- nic dobrego z tego nie będzie nothing good will come of it

- tyle pracy i nic z tego nie ma (he’s done) so much work and nothing to show for it

- koncert/egzamin jest jutro the concert/exam is tomorrow

- zebranie było w sali konferencyjnej the meeting was (held) in the conference room

- jutro nie będzie a. nie ma lekcji there are no classes tomorrow

- był do ciebie telefon there was a phone call for you

- czy były do mnie jakieś telefony? has anyone called me?

- był wypadek w kopalni there was an accident in the mine

- co będzie, jeśli nie zdasz egzaminu? what’s going to happen if you fail the exam?

- co będzie, jeśli ktoś nas zobaczy? supposing a. what if someone sees us?

- nie martw się, wszystko będzie dobrze don’t worry, it’ll be a. it’s going to be fine

- w życiu bywa rozmaicie you never know what life may bring

- opowiedziałem jej wszystko, tak jak było I told her everything just as it happened

- co ci/jej jest? what’s the matter with you/her?

- coś mi/jemu jest something’s the matter with me/him

- czy jemu coś jest? is anything the matter with him?

- nic mu nie będzie, to tylko przeziębienie he’ll be fine, it’s only a cold

- być na weselu/zebraniu to be at a wedding/meeting

- wczoraj byliśmy na przyjęciu we were at a reception yesterday

- być w liceum/na uniwersytecie to be at secondary school/at university

- być na studiach to be a student a. at college

- być na prawie/medycynie to study law/medicine

- był na trzecim roku anglistyki he was in his third year in the English department

- być na kursie komputerowym to be on a computer course

- być na wojnie to go to war

- być pierwszym/drugim to be the first/second to arrive

- był na mecie trzeci he came third

- czy był już listonosz? has the postman been a. come yet?

- być pod urokiem/wrażeniem kogoś/czegoś to be charmed/impressed by sb/sth

- być pod wpływem kogoś/czegoś to be under the influence of sb/sth

- prowadzić samochód, będąc pod wpływem alkoholu to drive while under the influence of alcohol

- być w ciąży to be pregnant

- być w dobrym/złym humorze to be in a good/bad mood

- nie być w nastroju do zabawy not to feel like going out a. partying

- być w doskonałej formie to be in excellent form a. in fine fettle

- być w strachu to be scared

- być w rozpaczy to be in despair

- bądźmy dobrej myśli let’s hope for the best

- jestem przed obiadem I haven’t had my lunch yet

- jestem już po śniadaniu I’ve already had breakfast

- był siedem lat po studiach he had graduated seven years earlier

- być po kielichu/po paru kieliszkach pot. to have had a drop/a few euf.

- być na diecie to be on a diet

- być na kaszce a. kleiku to be on a diet of gruel

- być na emeryturze/rencie to be on a pension

- sukienka jest do kolan the dress is knee-length

- wody było do kostek the water was ankle-deep

- firanka była do połowy okna the net curtain reached halfway down the window

- chwila nieuwagi i było po wazonie one unguarded moment and the vase was smashed to pieces

- jest już po nim/nas! it’s curtains for him/us! pot.

- jeszcze chwila i byłoby po mnie another instant and it would have been curtains for me a. would have been all up with me pot.

- być nauczycielem/malarzem to be a teacher/painter

- kiedy dorosnę, będę aktorem when I grow up, I’ll be an actor

- być Polakiem/Duńczykiem to be Polish/Danish

- borsuk jest drapieżnikiem the badger is a predator

- nie bądź dzieckiem! don’t be childish a. such a child!

- jestem Anna Kowalska I’m Anna Kowalska

- „cześć, to ty jesteś Robert?” – „nie, jestem Adam” ‘hi, are you Robert? a. you’re Robert, are you?’ – ‘no, I’m Adam’

- co to jest – ma cztery nogi i robi „miau”? what (is it that) has four legs and says ‘miaow’?

- była wysoka/niska she was tall/short

- jest autorką cenioną przez wszystkich she’s an author appreciated by all a. everybody

- mój dziadek był podobno bardzo przystojnym mężczyzną my grandfather is said to have been a very handsome man

- wciąż jest taka, jaką była za młodu she’s still her old self

- kwiaty były żółte i czerwone the flowers were yellow and red

- pizza była całkiem dobra the pizza was quite good

- pojemnik był z drewna/plastiku the container was made of wood/plastic

- z tych listewek byłby ładny latawiec these slats could make a fine kite

- wszystko to były jedynie domysły it was all only conjecture

- czyj jest ten samochód? whose car is this?, who does this car belong to?

- ta książka jest jej/Adama this book is hers/Adam’s, this is her/Adam’s book

- żona była dla niego wszystkim his wife was everything to him

- nie naśladuj innych, bądź sobą don’t imitate others, be yourself

- ta zupa jest zimna this soup is cold

- Maria jest niewidoma Maria is blind

- jesteś głodny? are you hungry?

- Robert jest żonaty/rozwiedziony Robert is married/divorced

- są małżeństwem od dziesięciu lat they’ve been married for ten years

- bądź dla niej miły be nice to her

- bądź tak dobry a. uprzejmy would you mind

- bądź tak miły i otwórz okno would you mind opening the window?

- czy byłaby pani uprzejma podać mi sól would you be kind enough a. would you be so kind as to pass me the salt?

- nie bądź głupi! don’t be a fool!

- cicho bądź! be quiet!

- być w kapeluszu/kaloszach/spodniach to be wearing a hat/rubber boots/trousers

- była w zielonym żakiecie/czarnym berecie she was wearing a green jacket/black beret, she had a green jacket/black beret on

- być za kimś/czymś (opowiadać się) to support sb/sth, to be for sb/sth

- byłem za tym, żeby nikomu nic nie mówić I was for not telling anyone anything

- dwa razy dwa jest cztery two times two is four

- ściany pokoju były pomalowane na różowo the walls of the room were painted pink

- dzieci, które są maltretowane przez rodziców children who are abused by their parents

- tak jest napisane w gazecie that’s what it says in the paper

- samochód będzie naprawiony jutro the car will be repaired by tomorrow

- to musi być zrobione do czwartku this must be done by Thursday

- sukienka była uszyta z czarnej wełenki the dress was made of black wool

- będzie pamiętał a. pamiętać tę scenę przez cały życie he will remember this scene all his life

- będziemy długo go wspominali a. wspominać we shall a. will long remember him

- co by się było stało, gdyby nie jego pomoc what would have happened if it hadn’t been for his help

- byłaby spadła ze schodów (omal nie) she almost fell down the stairs

- byłbym zapomniał! zabierz ze sobą śpiwór I almost a. nearly forgot! take a sleeping bag with you

- jest dopiero wpół do ósmej it’s only half past seven

- nie było co jeść there was nothing to eat

- za ciepło będzie ci w tym swetrze you’ll be too hot in this jumper

- byłoby przyjemnie zjeść razem obiad it would be nice to have lunch together

- wychodzić po zmierzchu było niebezpiecznie it was dangerous going out after dark

- nie kupić tego mieszkania będzie niewybaczalnym błędem not to buy that a. the flat would be an inexcusable mistake

- z chorym było źle/coraz gorzej the patient was bad/getting worse

- z dziadkiem jest nienajlepiej grandfather is poorly

- wszystko będzie na niego he’ll get all the blame

- żeby nie było na mnie I don’t want to get the blame

- na imię było jej Maria her name was Maria

- było dobrze po północy it was well after midnight

- będzie z godzinę/trzy lata temu an hour or so/some three years ago

- będzie kwadrans jak wyszedł he must have left fifteen minutes or so ago, it’s been fifteen minutes or so since he left

- do najbliższego sklepu będzie ze trzy kilometry it’s a good three kilometres to the nearest shop

- nie ma tu gdzie usiąść there’s nowhere here to sit

- w tym mieście na ma dokąd pójść wieczorem there’s nowhere to go at night in this town

- nie ma komu posprzątać/zrobić zakupy there’s no-one to clean/to do shopping

- nie ma z kim się bawić there’s no-one to play with

- trzeba było coś z tym zrobić something had to be done about it

- trzeba było od razu tak mówić why didn’t you say so in the first place?

- czytać można było tylko przy świecach one could read only by candlelight

- jest gorzej niż można było przypuszczać it’s worse than might have been expected

■ bądź zdrów! (pożegnanie) goodbye!, take care!

- być bez forsy/przy forsie pot. to be penniless/flush pot.

- być do niczego (bezużyteczny) [osoba, przedmiot] to be useless a. no good; (chory, słaby) [osoba] to be poorly a. out of sorts

- być może perhaps, maybe

- być może nam się uda perhaps we’ll succeed

- być może a. może być, że… it may happen that…

- być niczym [osoba] to be a nobody

- znałem ją, kiedy jeszcze była nikim I knew her when she was still a nobody

- być przy nadziei a. być w poważnym a. odmiennym a. błogosławionym stanie książk. to be in an interesting condition a. in the family way przest.; to have a bun in the oven euf., pot.

- było nie było (tak czy owak) when all’s said and done, after all; (niech się dzieje co chce) come what may, be that as it may

- było nie było, to już ćwierć wieku od naszego ślubu when all’s said and done a. after all, it’s twenty-five years since we got married

- było nie było, idę pogadać z szefem o podwyżce come what may, I’m going to the boss to talk about a rise

- było siedzieć w domu/nie pożyczać mu pieniędzy pot. serves you right, you should have stayed at home/shouldn’t have lent him money

- było nic mu nie mówić you should have told him nothing

- co będzie, to będzie whatever will be, will be

- co było, to było let bygones be bygones

- co jest? pot. what’s up? pot.

- co jest, do jasnej cholery? dlaczego nikt nie otwiera? what the hell’s going on? – why doesn’t anyone open the door? pot.

- co jest? przyjacielowi paru groszy żałujesz? what’s wrong? – can’t spare a friend a few pence? pot.

- coś w tym jest a. coś w tym musi być there must be something in it

- coś w tym musi być, że wszyscy dyrektorzy będą na tym zebraniu there must be something in it, if all the directors are going to the meeting

- jakoś to będzie things’ll a. it’ll work out somehow pot.

- nie ma co a. rady oh well

- nie ma co, trzeba brać się do roboty oh well, time to do some work

- nie ma co! well, well!

- mieszkanie, nie ma co, widne i ustawne well, well, not a bad flat, airy and well laid out

- ładnie się spisałeś, nie ma co! iron. well, well, you’ve done it now, haven’t you!

- nie ma (to) jak kuchnia domowa/kieliszek zimnej wódki nothing beats a. you can’t beat home cooking/a glass of cold vodka

- nie ma (to) jak muzyka klasyczna give me classical music every time

- nie ma to jak wakacje! there’s nothing like a holiday!

- nie może być! (niedowierzanie) I don’t believe it!, you don’t say!

- niech będzie! oh well!

- niech ci/wam będzie! have it your own way!

- niech mu/jej będzie! let him/her have his/her own way!

- niech tak będzie! (zgoda) so be it!

- tak jest! (owszem) (that’s) right!

- „to jest pańskie ostatnie słowo” – „tak jest, ostatnie” ‘is that your final word?’ – ‘yes, it is’, ‘that’s right’

- tak jest, panie pułkowniku/generale! Wojsk. yes, sir!

- to jest książk. that is, that is to say

- główne gałęzie przemysłu, to jest górnictwo i hutnictwo the main branches of industry, that is (to say) mining and metallurgy

* * *

* * *

jestem jesteś są; będę będziesz bądź

1. (= znajdować się w jakimś stanie l. miejscu) be; (= istnieć) exist, be there; być na diecie be on a diet; być na emeryturze be retired; jestem po robocie I'm finished l. done with work (for today); pewnego razu był sobie król... once upon a time there lived a king...; w ogrodzie były róże there were roses in the garden; w Galaktyce są miliardy gwiazd there are billions of stars in the Galaxy; ile ich jest? how many of them are there?; być w kinie be at the theater; być na wycieczce be on a trip; być w Warszawie be in Warsaw; być u babci na wsi be at grandma's house in the country; być z kimś sam na sam be one on one with sb; od świtu jestem na nogach I have been on my feet all day; Ewa jest na ostatnich nogach Eva is ready to drop l. dead on her feet; jesteś na drodze do zawału you are on the road to a heart attack; wszystko jest na swoim miejscu everything is in its place; to było nie na miejscu that was out of line; być na ustach całego miasteczka be on the lips of everyone in town; być jedną nogą na tamtym świecie have one foot in the grave; co dzisiaj będzie na obiad? what's for supper today?; wszystko jest pod ręką we have everything right at hand; być u steru przen. be at the wheel; no to jestem w domu (= zrozumiałem) that hits home; być w latach l. w leciech be up in one's years; być w sile wieku be in one's prime; być w opałach be in a bind; teraz wszystko jest w twoich rękach now everything is in your hands l. up to you; być w siódmym niebie be in seventh heaven; być w swoim żywiole be in one's element; być na zebraniu be at a meeting; być na wojnie be (fighting) in a war; być na studiach be at college; być na anglistyce be in the English Department; nigdy nie byłem w Chicago I've never been to Chicago; Adam jest pod pantoflem swojej żony Adam is henpecked; być nie w sosie be in a bad mood; jest gaz i woda we have gas and water; jestem takiego samego zdania I'm of the same opinion; jestem dobrej myśli I'm hoping for the best; jest mi u ciebie tak dobrze I feel so good at your place; jest mi głupio I feel stupid; to jest do niczego it's no good; być górą be on top; to nie jest czas po temu this is not the time for that; to nie jest mi na rękę this is inconvenient (for me); to nie jest po mojej myśli that's not what I intended l. what I had in mind; jestem pod wrażeniem I'm impressed; jestem bez pieniędzy I'm broke; jestem w ciąży I'm pregnant; Ewa jest przy nadziei przest. Eva is in the family way; jestem na służbie I'm on duty; byliśmy na spacerze we were taking a walk; dobrze wiesz, że jesteś na mojej łasce you know fully well that you're at my mercy; czy jesteś w stanie mnie zrozumieć? are you able to understand me?; jestem w dobrym humorze I'm in a good mood; byliśmy w kłopocie, co zrobić z... we couldn't figure out what to do with...; Ewa przez moment była w rozterce for a moment Ewa was in a dilemma; Ewa jest z Adamem w przyjaźni Ewa is friends with Adam; po czyjej jesteś stronie? whose side are you on?; Adam jest w porządku Adam is OK l. alright; to nie jest w moim guście that's not my style; jestem na bakier z gramatyką I haven't a clue about grammar; z teściową jestem na złej stopie I'm on bad terms with my mother-in-law; z prezesem jestem na ty I'm on a first name basis with the president; jestem za reformą I'm for the reform; oni są z sobą za pan brat they are on familiar terms; jestem z Ewą po słowie przest. I'm engaged to Eve.

2. ( część orzeczenia imiennego) jestem studentem I am a student; byłam piosenkarką I was a singer; będę generałem I will be a general; ta dziewczyna jest ładna that girl is pretty; samochód jest ojca that's father's car; ten długopis nie jest mój this pen isn't mine; bądź zdrów! get well!; jesteś dla mnie niczym! you mean nothing to me; on nie był sobą he wasn't himself; dwa razy dwa jest cztery two plus two is l. equals four.

3. ( w zdaniach bezosobowych) (= zdarzać się) jest piękny dzień it's a beautiful day; był kwiecień it was April; było to dość dawno it was l. happened quite a long time ago; był do ciebie telefon you had a call; było już późno it was getting late; nie ma co jeść there's nothing to eat; będzie z godzinę temu, jak... it's been an hour since...; a co będzie ze mną? what will happen to me?; ciekaw jestem, co z niego będzie I'm curious (about) what will become of him; jeżeli tak jest if it is so; być może maybe, perhaps; co będzie, to będzie come what may; co było, to było let bygones be bygones; jakoś to (w końcu) będzie thing's will turn out fine (in the end); co ci jest? what's wrong l. the matter with you?; z tej mąki nie będzie chleba it's hopeless; nie może być that's impossible; jest już po nim it's too late for him; he's done for; he's a goner l. a has-been; co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr what's done is done; tak jest! exactly!, precisely!, that's right; wojsk. yes, sir!; to jest (= czyli) that is; było nie było whatever happens; no matter what (happens).

czasownik posiłkowy

1. tylko będę będziesz itd. ( w formach czasu przyszłego) will (be); będę pamiętał o tym I'll remember that; dzieci będą w ogrodzie the kids will be in the garden; będziemy śpiewać kolędy we're going to sing carols.

2. ( w formach strony biernej) dom był sprzedany za... the house was sold for...; jesteś obserwowany you are being watched; droga jest już naprawiona the road has been repaired.

- zapłodnienie komórki jajowej the fertilization of the egg cell

- jak to zrobiłeś? how did you do it a. that?

- jak dojechać stąd na dworzec? how do I get to the station from here?

- jak długo tu będziesz? how long will you be here?

- jak daleko stąd do parku? how far is it to the park from here?

- jak często chodzisz do kina? how often do you go to the cinema?

- jak ci się udała wycieczka? how was your a. the trip?

- jak było w Londynie? what was it like in London?, how was (it in) London?

- jak tam ojciec, zdrowy już? how’s your father – is he well now?

- jak twoja noga? how’s your leg?

- jak ona wygląda? – jest wysoka czy niska? what does she look like: is she tall or short?

- jak wyglądam w tej sukience? how do I look in this dress?

- zapytaj go, jak się czuje ask him how he is

- nauczył mnie, jak kopiować pliki he taught me how to copy files

- nie wiem, jak długo się tam jedzie I don’t know how long it takes to get there

- to jak, idziemy do kina? so, are we going to the cinema?

- „powiedziałeś jej o tym?” – „a jak myślisz?” ‘have you told her about it?’ – ‘what do you think?’

- nie wiadomo a. nie wiedzieć a. Bóg wie jak nobody a. God (alone) knows how

- jak jej/mu tam pot. what d’you call her/him pot.; what’s her/his name pot.

- dzwonił Robert czy jak mu tam Robert (or) whatever his name is phoned

- jak śmiesz/jak pan śmie! how dare you!

- jak mogłeś? how could you?!

- o, jak dużo już napisał! look how much he’s written (already)!

- tyle wydatków! jak tu można cokolwiek odłożyć! so many expenses! how can you save anything?

- jak tu gorąco! it’s so hot in here!, how hot it is here!

- jak ci nie wstyd! shame on you!

- jak ty wyglądasz! (just) look at you!

- jak nie pokochać takiego ślicznego bobasa? you can’t help loving such a cute little baby

- czarny jak węgiel as black as coal

- oczy jak gwiazdy eyes like stars

- był dla mnie jak ojciec he was like a father to me

- płakała jak dziecko she cried like a baby

- samochód wygląda teraz jak nowy the car looks as good as new (now)

- miał szansę jak dziesięć do jednego he had a ten to one chance

- tak (samo) jak… the same as…

- miał na imię Robert, tak (samo) jak jego dziad his name was Robert, the same as his grandfather’s

- taki (sam) jak… the same as…

- podobny jak ktoś/coś similar to sb/sth

- pasek identyczny jak mój a belt exactly like mine

- nigdy nie spotkałem takiego maniaka sportu jak on I’ve never met a sports maniac like him

- b jak Barbara/e jak Edward ‘B’ as in ‘Barbara’/‘E’ as in ‘Edward’

- to nie potrwa dłużej jak godzinę it won’t take more than an hour

- nie ma nic obrzydliwszego jak szantaż there’s nothing more repulsive a. despicable than blackmail

- nie ma jak kuchnia domowa there’s nothing like home cooking, nothing beats home cooking

- nie chciała wyglądać inaczej jak koleżanki she didn’t want to look different from her friends

- rzucało łodzią jak łupiną orzecha the boat was thrown around a. tossed about like a cockleshell

- w połowie kwietnia zrobiło się ciepło jak w lecie in mid April it became as warm as (in) summer

- znowu wszystko jest jak dawniej a. kiedyś everything is again like it used to be a. like it was before

- (tak) jak co roku, pojechał do Londynu he went to London as he did every year

- jak zawsze as always

- jak zwykle as usual

- głodny byłem jak rzadko I was really a. extremely hungry

- stało się tak, jak przypuszczałem it happened (just) the way I expected

- tak jak przewidywałem, tak się stało everything turned out the way I had predicted

- zorganizujemy wszystko, (tak) jak pan postanowi we’ll arrange everything (just) the way you want it

- jak postanowiono, tak i zrobiono everything was done the way it had been planned a. decided

- tak blisko/szybko, jak to jest/było możliwe as close/quickly as possible a. as one possibly can/could

- dzień taki sam jak każdy inny a day like any other day

- podobnie jak ja/Adam like myself/Adam

- na wsi, podobnie jak w mieście in the country, just as in town

- przedsięwzięcie równie niepotrzebne, jak beznadziejne an undertaking as unnecessary as it is/was hopeless

- jak gdyby as if a. though

- leżał nieruchomo, jak gdyby spał he lay motionless as if he were sleeping

- schylił się, jak gdyby czegoś szukał he bent down as if he were looking for something

- czuję się nie gorzej jak wczoraj I don’t feel any worse than yesterday

- to potrwa nie dłużej jak do piątej it won’t take a. last (any) longer than five o’clock

- skończę tłumaczenie nie później jak jutro I’ll finish the translation tomorrow at the latest

- nie pozostało mi nic innego jak zgodzić się there was nothing else for me to do but agree

- nie dalej jak wczoraj/dwa dni temu only yesterday/two days ago

- jak szliśmy przez las, zaczęło padać when a. as we were walking through the forest, it began to rain

- porozmawiamy o tym, jak wrócę we’ll talk about it when I get back

- rok upłynął, jak umarł dziadek it’s been/it had been a year since grandfather died

- już dwa miesiące, jak wyjechał it’s (been) two months since he left

- jak tu mieszkam, nigdy jej nie spotkałem I’ve never met her since I’ve been living here

- zadzwonię do ciebie, jak się czegoś dowiem I’ll phone you if I learn anything

- jak nie dziś, to jutro either today or tomorrow; if not today, then tomorrow

- gdzieś na pewno wyjadę, jak nie w góry, to nad morze I’ll be going away somewhere: if not to the mountains, then to the coast a. seaside

- zaziębisz się, jak będziesz chodził bez czapki you’ll catch a cold if you don’t wear a hat

- (ona) zawsze coś gubi, jak nie parasolkę, to rękawiczki she’s always losing something: if it’s not her umbrella, then it’s her gloves

- zrób to sam, jak jesteś taki mądry do it yourself if a. as you’re so clever

- na pewno został tam na noc, jak go do tej pory nie ma he must have stayed the night, as he’s not yet here

- jak wiesz as you know

- jak wiadomo as is known, obviously

- jak wspomniano wyżej as mentioned above a. earlier

- jak się zdaje as it seems

- radzisz sobie, jak widzę, znakomicie you’re doing a. managing just fine, I see

- jak się okazało as it turned out; as it transpired książk.

- jak sam o tym często mówił as he himself often said

- zjawił się w porze, kiedy, jak sądził, ojca nie będzie w domu he turned up at the time when, as he thought, his father would be out a. when he thought his father would be out

- przedstawiciele rządu, jak premier, ministrowie… government representatives, such as a. like the prime minister, ministers…

- pisał takie utwory, jak fraszki, bajki i satyry he wrote pieces such as a. things like epigrams, fables and satires

- …jak również… as well as

- w Brazylii, Argentynie jak również w Chile in Brazil and Argentina, as well as in Chile

- zarówno w sobotę, jak i w niedzielę both on Saturday and Sunday, on Saturday as well as on Sunday

- w szkole jak w szkole, nic nowego school’s the same as usual a. always: nothing new

- mieszkanie jak mieszkanie, ale łazienka wspaniała the flat’s so-so, but the bathroom is great pot.

- co jak co, ale gest to on ma whatever you think of him, he’s not tight-fisted

- kto jak kto, ale ty powinieneś mnie zrozumieć you of all people should (be able to) understand me

- komu jak komu, ale jemu możesz zaufać you can trust him more than anyone

- kiedy jak kiedy, ale jutro musisz być punktualnie it wouldn’t matter normally, but tomorrow you must be on time

- gdzie jak gdzie, ale w Warszawie znam każda ulicę other towns are okay too a. I know other towns fairly well, but I know Warsaw like the back of my hand

- jak siedział w fotelu, tak siedzi he’s still sitting in the same armchair

- jak kantowali, tak kantują they’re still short-changing us in the same old way pot.

- jak to, nie idziesz dziś do szkoły? what do you mean you’re not going to school today?

- jak to, już czwarta? what, is it four (o’clock) already?

- (i) jak nie lunie pot. the sky suddenly opened up

- (i) jak nie ryknie, jak się nie wścieknie pot. he suddenly started ranting and raving pot.

- jak najtaniej/najbliżej as cheap/close as possible

- z sąsiadami żyli w jak najlepszych stosunkach they were on the best of terms with their neighbours

- nasze pożywienie powinno być jak najbardziej urozmaicone our diet should be as varied as possible

- miał o niej jak najlepszą opinię he had a very high a. the highest opinion of her

■ jak ty komu, tak on tobie przysł. you get what you deserve

- mają dom na wsi they have a. own a house in the country

- miał po ojcu warsztat samochodowy he had a. owned a garage left to him by his father

- nasze muzeum ma dużą kolekcję impresjonistów our museum has (got) a large collection of Impressionist paintings

- mam dla ciebie prezent/tę książkę o kotach I’ve got a present/that book about cats for you

- miał wszystkiego dwie pary butów he only had two pairs of shoes

- ubrała się w to, co miała she put on what she had

- nie mam psa I don’t have a. I haven’t got a dog

- nie mamy ani telewizora, ani pralki we have neither a TV nor a washing machine

- wydawnictwo nie ma funduszy na zatrudnienie specjalisty the publishers can’t afford to employ a specialist

- nie mam nic do jedzenia I’ve got nothing to eat, I don’t have anything to eat

- czy oni mają namiot? have they got a tent?, do they have a tent?

- masz scyzoryk? have you got a penknife?

- czy ma pan bagaż? have you got any luggage?

- czy macie gaz? have you got gas?

- mieć coś przy sobie to have sth on one

- masz przy sobie jakieś drobne? have you got any change on you?

- gdzie masz klucze/moją książkę? what have you done with the keys/my book?

- gdzie masz rower? where’s your bike? pot.

- mieć na coś to have money for sth

- miałem tylko na jedno piwo I only had for one beer

- (on) ma na przyjemności, a nie ma na lekarza he has money to spend on pleasures, but he can’t afford a doctor

- nie miał na nowe buty, a co dopiero na samochód he couldn’t afford a pair of new shoes, let alone a car

- mieć za co coś zrobić to have enough money to do sth, to be able to afford to do sth

- nie mieli za co wyjechać na wakacje they didn’t have enough to go on holiday, they couldn’t afford to go on holiday

- nie mają z czego żyć they don’t have enough to live on

- jak masz na imię? what’s your name?

- mam na imię Maria my name’s Maria

- (on) ma na nazwisko Nowak his (sur)name is Nowak

- mieć coś na sobie to have sth on, to be wearing sth

- miał (na sobie) granatowy garnitur he had a blue suit on, he was wearing a blue suit

- na głowie miała kapelusz, na szyi biały szalik she had a hat on her head and a white scarf round her neck

- nie mieć nic na sobie (być gołym) to have nothing on

- mieć kogoś u siebie (gościć) to have sb staying with one

- od tygodnia mamy u siebie teściów we’ve had my in-laws (staying) with us for the past week

- jeśli Legia wygra, mam u ciebie piwo! you owe me a beer if Legia win(s)

- masz!/macie! (weź/weźcie) here!

- macie kanapki, jedzcie! here’s the sandwiches, eat up! pot.

- masz, włóż to na siebie! here, put this on!

- (a) masz! (zadając razy) take that!

- (a) masz za to, że kłamiesz, a masz, a masz! (and) take that for lying! and that! and that! pot.

- masz za swoje! (dobrze ci tak) serves you right!

- ma za swoje, że jest taki naiwny it serves him right for being so naive

- mamy teraz za swoje dobre serce! that’s the thanks we get for being nice a. for all our kindness!

- masz ci (los) a. masz tobie! blast (it)! pot., damn (it)! pot.

- masz ci los, zapomniałam parasola! blast, I’ve forgotten my umbrella!

- masz go/ją/ich! (wyrażające zaskoczenie) just look at him/her/them!

- masz go, jaki mądrala! look at him, Mr Clever Dick! GB pot.

- mieć dwadzieścia lat to be twenty (years old)

- ile ona ma lat? how old is she?

- mieć dwa metry wzrostu/wysokości to be two metres tall/high

- mieć sześć metrów głębokości/szerokości/długości to be six metres deep/wide/long

- pokój ma sześć metrów na pięć the room is six by five metres

- dom będzie miał siedem pięter the house will be seven storeys high a. will have seven storeys

- kilometr ma tysiąc metrów one kilometre is a thousand metres

- pokój ma dwa okna the room has two windows

- miał niebieskie oczy/siwe włosy he had blue eyes/grey hair

- miała dziurawe buty she had holes in her shoes

- kubek ma wyszczerbiony brzeg the mug’s rim is chipped

- miała męża Włocha/inżyniera her husband was Italian/an engineer

- mieć talent/cierpliwość/odwagę to have talent/patience/courage

- nie mieć talentu/cierpliwości/odwagi to lack talent/patience/courage

- mieć takt/rozsądek to be tactful/sensible

- mieć (swoje) wady i zalety to have one’s good and bad points

- zasłony mają kolor wiśni the curtains are cherry red in colour

- działka ma kształt prostokąta a. prostokątny the allotment is rectangular (in shape)

- jej perfumy miały słodkawy zapach/zapach konwalii her scent was sweet smelling/smelled of lily of the valley

- urodę miała po matce, a talent po ojcu her looks came from her mother and her talent from her father

- za całe umeblowanie pokój miał zdezelowany stół the only piece of furniture in the room was a rickety table

- mieć w sobie coś (być interesującym) to have a certain something

- on ma w sobie coś z dziecka/roztargnionego profesora there is something of the child/the absent-minded professor in a. about him

- nie mieć nic do czegoś to have nothing to do with sth

- jej wyjazd nie ma nic do naszych planów her going away has nothing to do with our plans

- marzenia mają to do siebie, że rzadko się spełniają the thing about dreams is that they rarely come true

- miała to do siebie, że zawsze się spóźniała the thing about her was that she was always late

- mieć gorączkę a. temperaturę to have a. be running a temperature

- mieć 39° gorączki to have a temperature of 39 degrees

- mieć złamaną nogę to have a broken leg

- mieć częste bóle głowy to have frequent headaches

- mieć pragnienie to be thirsty

- mieć dobry apetyt to have a good a. hearty appetite

- mieć wadę a. defekt to have a defect

- mieć gumę pot. (w samochodzie) to have a flat pot.

- mam nadzieję, że… I hope that…

- mieć ochotę coś zrobić to feel like doing sth

- miała ochotę płakać she felt like crying

- mieć przekonanie/pewność, że… to be convinced/sure a. certain that…

- mieć kogoś/czegoś dość a. dosyć to have had enough of sb/sth, to be fed up with sb/sth

- mam tego powyżej uszu a. po dziurki w nosie! pot. I’ve had it up to here! pot.

- mieć coś wypisane w oczach a. na czole a. na twarzy to have sth written all over one’s face

- miała winę wypisaną na twarzy she had guilt written all over her face

- to dziecko nie ma matki/ojca this boy/girl has no mother/father

- ona nie ma rodzeństwa she has no brothers or sisters

- ona będzie miała dziecko she’s going to have a. she’s expecting a baby

- miała z nim dwóch synów she had two sons by him

- miał za żonę piekielnicę his wife was a real she-devil a. spitfire

- nie miał do kogo zwrócić się o pomoc he had no-one to turn to for help

- mieć kogoś przy sobie a. obok siebie a. przy boku to have sb at one’s side

- mieć kogoś/coś na uwadze a. na względzie to have sb/sth in mind, to take sb/sth into consideration

- mieć z kimś porachunki to have a bone to pick with sb

- mieć kogoś/coś przeciwko sobie to have sb/sth against one

- miał przeciwko sobie opinię publiczną public opinion was against him

- mieć przyjemność/zaszczyt coś zrobić książk. to have the pleasure/honour to do a. of doing sth

- miałem zaszczyt poznać pańskich rodziców I had the honour of meeting your parents

- mam przyjemność przedstawić państwu naszego gościa I have the pleasure of introducing our guest

- z kim mam przyjemność? książk. to whom do I have the honour of speaking? książk., także iron.

- mieć coś/nie mieć nic przeciwko komuś/czemuś to have something/nothing against sb/sth

- mieć coś do kogoś pot. to have something against sb

- do ciebie nic nie mam I’ve got nothing against you

- mieć coś na kogoś to have the goods a. the dope on sb pot.

- niczego na mnie nie mają they’ve got nothing on me pot.

- mam z nią do pomówienia a. pogadania I need to have a (serious) talk with her

- mieć kogoś nad sobą to have sb above one

- kierownik ma nad sobą dyrektora, a dyrektor – zarząd the manager answers to the director and the director answers to the board

- mieć kogoś pod sobą to be in charge of sb

- (ona) ma pod sobą dwudziestu pracowników she’s in charge of a staff of twenty

- kapral miał pod sobą dziesięciu żołnierzy the corporal had ten men under his command a. under him

- mieć kogoś za sobą (być popieranym) to have sb behind one, to have sb’s backing

- mieli za sobą większość the majority was a. were behind them, they had the majority behind them

- mieć kogoś za głupca to take sb for a fool

- ich zachowanie mam za nieco naiwne I consider their behaviour rather naive

- za kogo pan mnie ma! who do you take me for!, who do you think I am!

- mieć w kimś rywala/sojusznika to have a rival/an ally in sb

- mieć kogoś pot. (być związanym z kimś) to have somebody, to be involved with somebody

- chwalił się, że miał je wszystkie pot. (odbył stosunek) he boasted of having had them all pot.

- płacą tak dużo, że mogą mieć każdego they pay so much they can take on a. hire anyone they like

- mam dobrą komunikację do pracy I’ve got good connections to work

- centrum miasta ma dobrą komunikację z przedmieściami there are good connections from the city centre to the suburbs

- mieć słuszność a. rację to be right

- mieć ciepło/przytulnie to be warm/cosy

- owinęła dziecko szalem, żeby miało ciepło she put a scarf round the baby to keep him/her warm

- mam daleko/blisko do szkoły I have a long way/I don’t have far to go to school

- ty to masz dobrze, nie musisz wstawać o siódmej it’s alright for you, you don’t have to get up at seven (a.m.)

- mieliśmy tu wczoraj burzę/śnieżycę we had a storm/snowstorm here yesterday

- mamy dziś słoneczną pogodę it’s sunny today

- mam dziś kiepski dzień I’m having one of those days (today)

- kłopotów z nim miałam co niemiara I’ve had no end of trouble with him

- co ja z tobą mam? what am I to do with you?

- jest całkiem młoda, chciałaby jeszcze mieć coś z życia she’s still very young, she’d like to get something out of life pot.

- (on) haruje od świtu do nocy i co z tego ma? he slaves away from morning to night, and what does he have to show for it?

- miał przed sobą kilka godzin marszu he had several hours of walking ahead of a. in front of him

- miała przed sobą trudną rozmowę z szefem she had a difficult conversation with the boss ahead of her

- mieć przed sobą przyszłość to have a (bright) future ahead of a. before one

- miał przed sobą karierę he had a brilliant career ahead of a. in front of him

- mieć coś za a. poza sobą to have sth behind one

- ma za sobą trzyletnie doświadczenie he has three years’ experience behind him

- mam już to wszystko za sobą all that is behind me now

- mam co robić, nie nudzę się I’ve got things to do, I don’t sit around

- nie mieć gdzie mieszkać/spać to have nowhere to live/sleep

- nie mam gdzie przenocować I have nowhere to spend the night

- nie mieć kiedy spać/jeść/odpocząć to not have time to sleep/eat/relax

- nie mają kiedy w ścianach wiercić, tylko w niedzielę! of course, they have to drill holes in the wall on a Sunday!

- mieć czas to have time (coś zrobić to do sth)

- nie miałem czasu zająć się twoją sprawą I didn’t have time to deal with your problem

- na napisanie wypracowania macie godzinę you have an hour to write the essay

- nie miałeś mi tu kogo przyprowadzić!? why did you have to bring him/her/them here (of all people)?!

- mieć coś/nie mieć nic do powiedzenia (dużo/mało wiedzieć) to have something/nothing to say (na temat kogoś/czegoś about sb/sth)

- mieć coś/nie mieć nic do powiedzenia a. gadania pot. (o decydującym głosie) to have a say/no say

- ona nie ma w tej sprawie nic do powiedzenia a. gadania she has no say in the matter

- nie mamy już sobie nic więcej do powiedzenia we’ve got nothing more to say to each other

- mieć zły/dobry czas Sport to have a poor/good a. fast time

- mieć pierwsze/dziesiąte miejsce Sport to come first/tenth, to be in first/tenth place

- mam z nią wielką wygodę, sprząta, robi mi zakupy she’s a great help to me: she cleans and does my shopping

- nie masz co narzekać you’ve got nothing to complain about

- nie masz co się denerwować there’s no reason (for you) to get upset

- nie masz czego a. co żałować, film był kiepski you didn’t miss much: the film was hopeless

- w domu nie masz co się pokazywać you’d better not show your face at home pot.

- (on) ma teraz naradę ze swym zastępcą he’s in conference at the moment with his deputy

- mieć sprawę a. proces to be on trial (o coś/o zrobienie czegoś for sth/for doing sth)

- ma sprawę a. proces o zabójstwo/spowodowanie wypadku samochodowego he’s on trial for murder/causing a car accident

- mieć studia a. wyższe wykształcenie to have completed higher education

- mój ojciec miał tylko cztery klasy my father only did four years at school

- miał już zawód i mógł rozpocząć samodzielne życie he’d completed his training and could now start his own life

- miał dwa fakultety he had graduated in two subjects

- mamy drugi tydzień zimy it’s the second week of winter

- którego dziś mamy? what’s the date today?

- mamy dziś pierwszy stycznia/poniedziałek it’s January the 1st/Monday today

- którą masz godzinę? what time do you make it? pot.; what’s the time by your watch?

- mieć kogoś/coś po prawej/lewej stronie to have sb/sth on one’s right/left

- miał przed/za sobą dwóch strażników he had a. there were two guards in front of him/behind him

- masz to zrobić natychmiast! you’re to do it right now!

- co mam zrobić/jej powiedzieć? what am I (supposed) to do/tell her?

- po co się mam wysilać? why should I bother?, why should I make the effort?

- masz tego nikomu nie powtarzać! (and) don’t go repeating a. telling it to anyone!

- i ja mam w to uwierzyć? and you/they want me to a. I’m supposed to believe that?

- mieć coś do zrobienia to have sth to do

- ma obowiązek do spełnienia s/he has a duty to perform

- mam sprawę do załatwienia I’ve got something to sort out

- mamy zaległości do odrobienia we’ve got a backlog of work to catch up on

- miano zburzyć ich dom their house was to be demolished

- samolot miał wylądować w Warszawie, ale… the plane was supposed to land a. have landed in Warsaw, but…

- podobno jutro ma być ładna pogoda it’s supposed to be good a. nice weather tomorrow

- w pozostałej części kraju ma nadal padać in the rest of the country continuing rain is expected

- miała umrzeć w nędzy w wieku czterdziestu lat she was to die in poverty at the age of forty

- przyszłość miała pokazać, że się myli subsequent events were to prove him/her wrong

- jak się miało okazać as things a. it turned out; as it transpired książk.

- i co ja mam z tobą zrobić? what am I (supposed) to do with you?

- jeśli mielibyśmy się nie zobaczyć przed twoim wyjazdem, baw się dobrze in case we don’t see each other before you leave, have a good time

- niech się stanie, co się ma stać let things happen as they will

- właśnie miałem wyjść, kiedy zadzwonił telefon I was just about to leave a. just on the point of leaving when the phone rang

- właśnie miałam powiedzieć to samo I was just about to a. just going to say the same thing

- czy mam przez to rozumieć, że… am I to understand (by that) that…

- mieć coś do sprzedania/zaproponowania to have sth to sell/propose

- choćby a. żeby nie wiem co się miało stać, (to)… no matter what happens a. might happen…

- choćbym a. żebym miał pęknąć a. trupem paść pot. even if it kills me pot.

- mam już napisaną pracę I’ve already written the essay

- miał ukończone wyższe studia he had been to university/college

- czy macie załatwione bilety? have you booked/got the tickets?

- pieniądze mam dobrze schowane I’ve put the money in a safe place

- mam obiecaną podwyżkę I’ve been promised a rise

- miał przykazane trzymać język za zębami he was a. he’d been told to keep his mouth shut pot.

- ona miałaby mi się podobać? you think I find her attractive?

- miałbyś sumienie to zrobić? could you do (something like) that (with a clear conscience)?

- to ma być hotel czterogwiazdkowy? (z dezaprobatą) and you/they call this a. this is supposed to be a four-star hotel?!

- ten grubas to miałbym być ja!? (z niedowierzaniem) is this/that fatso really me? pot.

- pokazał nam skórę tygrysa, którego miał upolować w Afryce (z powątpiewaniem) he showed us the skin of a tiger, which he is supposed to have killed in Africa

- ciotka wyzdrowiała i ma się dobrze auntie has recovered and is doing well

- jak się mają twoi rodzice? how are your parents?

- jak się masz! (powitanie) how are you?; how’s it going? pot.

- mam się dzisiaj lepiej I feel better today

- sprawy mają się nieźle things are working out (quite) well

- jak się rzeczy mają? how do things stand?

- rzecz ma się tak, że… the thing is that…

- jak te dwie wersje mają się do siebie? how do the two versions compare?

- jak to się ma jedno do drugiego? how do the two compare?

- teoria nijak się miała do praktyki the theory was (completely) divorced from practice

- A tak się ma do B, jak C do D a. A i B tak się mają do siebie, jak C i D A is to B like C is to D

- mieli się do siebie jak dzień do nocy they were like chalk and cheese

- mieć się za artystę/człowieka honoru to consider oneself (to be) an artist/a man of honour

- (on) ma się za Bóg wie co pot. he thinks he’s God (almighty) pot.

- miała się za bliską śmierci she thought she was about to a. going to die

- miało się a. dzień miał się ku zachodowi it was getting towards sunset

- sytuacja ma się ku lepszemu the situation is looking better

- ma się na deszcz it looks like rain

- miało się na burzę a storm was brewing, there was thunder in the air

- wiedzieć, jak się rzeczy mają to know how things stand a. are

- winien i ma debit and credit

- zapisać coś po stronie „ma” to enter sth on the credit side

- (już) mam! mieszkaliśmy na tej samej ulicy! I’ve got it! we used to live in the same street!

- mam cię! a. tu cię mam! (złapałem cię, przyłapałem cię) I’ve got you!; got you! pot.

- mam cię, już mi nie uciekniesz! got you, you won’t get away now!

■ ma się rozumieć a. wiedzieć! it a. that goes without saying!

- ma się rozumieć, że przyjdę of course I’ll come

- mieć głowę a. łebpot. (na karku a. nie od parady) to have a good head on one’s shoulders

- on to ma łeb! he’s no fool!

- mieć głowę do interesów to have a good head for business

- nie mam teraz do tego głowy I don’t want to think about it/that now

- mieć kogoś/coś w nosiepot. a. gdzieśeuf. a. w głębokim poważaniueuf. to not care a damn about sb/sth pot.; to not give a monkey’s about sb/sth pot., euf.

- mam to wszystko gdzieś! pot. to hell with it all! pot.

- mieć kogoś/coś w dupie wulg. to not give a shit a. toss GB about sb/sth wulg.

- sie masz! pot. (powitanie) hi! pot.

- radio nie działało, chociaż baterie były dobre the radio wasn’t working even though the batteries were still good

- mieć dobre zdrowie a. cieszyć się dobrym zdrowiem to be healthy a. in good health

- to dobry środek na przeziębienie it’s a good remedy for colds

- pochodzić z dobrej rodziny a. z dobrego domu to come from a good family

- dobre dziecko a good a. well-behaved child

- dobre maniery a. obyczaje good manners

- liczą się dobre maniery good manners count

- ze względu na dobre obyczaje sprawie nie nadano rozgłosu to spare (any) embarrassment the case was hushed up

- w dobrym stylu in good style

- przynoszenie gospodyni kwiatów wciąż jest w dobrym stylu a. tonie it’s still good form to give the hostess flowers

- dobry gust a. smak good taste

- w dobrym guście [ubiór, makijaż, wnętrze] in good taste

- zmierzać ku dobremu to be going a. heading in the right direction

- wszystkiego dobrego all the best

- wszystkiego najlepszego best wishes

- wszystkiego najlepszego z okazji a. w dniu urodzin Happy Birthday!

- wszystkiego dobrego/najlepszego z okazji świąt (Bożego Narodzenia) Merry a. Happy Christmas!

- wszystkiego dobrego/najlepszego z okazji Nowego Roku Happy New Year!

- surowe warzywa i owoce są dobre dla zdrowia raw fruit and vegetables are good for your health

- zrobić coś dobrego dla kogoś to do sb a good turn

- zmiana na lepsze a change for the better

- zmienić się na lepsze to change for the better

- nie martw się, teraz wszystko zmieni się na lepsze don’t worry, everything will get better a. improve from now on

- wyjść komuś/czemuś na dobre to do sb/sth good

- nie okazywał strachu, co zwykle wychodziło mu na dobre he never showed any fear, which usually paid off

- zmiana pracy nie wyszła mu na dobre changing jobs didn’t do him any good

- nic dobrego z tego nie wyjdzie a. nie będzie no good will come (out) of it

- nie wróżyć nic dobrego to not augur well

- mina ojca nie wróżyła nic dobrego the expression on father’s face didn’t augur well

- nie wróżył sobie nic dobrego po tej rozmowie he didn’t expect anything good to come out of the talk

- w najlepszym razie a. wypadku at best

- wełna/drewno w dobrym/najlepszym gatunku the good/best quality wool/timber

- dobry gatunek wina good wine

- to nie jest dobry/najlepszy moment it’s not a good time/the most suitable moment

- jest teraz dobry czas na żniwa this is a good time for the harvest

- każdy pretekst jest dobry any excuse will do

- może to będzie dobre zamiast młotka? maybe this will do instead of a hammer?

- gorączka spadła, to dobry znak his/her temperature’s gone down, that’s a good sign

- dobre chęci a. zamiary good intentions

- mimo najlepszych chęci, nie udało mi się tego zrobić try as I might, I couldn’t do it

- mieć dobre serce to be kind-hearted

- był dobry dla zwierząt he was good to animals

- bądź tak dobry i podaj mi książkę would you (be so kind as to) pass me that book?

- zasługiwać na lepsze traktowanie to deserve better (treatment)

- dobrym traktowaniem zdobędziesz ich zaufanie you’ll gain their confidence by treating them well

- radzę ci po dobremu – oddaj pieniądze I’m telling you for your own good – give back the money

- poszukać sobie lepszego fachu to look for a better trade a. profession

- dobry lekarz/nauczyciel a good doctor/teacher

- być dobrym z francuskiego to be good at French

- być lepszym z matematyki niż z historii to be better at maths than history

- być dobrym w tenisie/siatkówce to be good at tennis/volleyball

- być dobrym w swoim fachu to be good at one’s job a. trade

- dobre oceny good marks

- cieszyć się dobrą sławą to have a good reputation

- przedstawić a. ukazać kogoś/coś w dobrym/w najlepszym świetle to show a. present sb/sth in the best light

- znać swoje dobre strony to know one’s strengths

- dać się poznać od dobrej/najlepszej strony to reveal a. show one’s good side/one’s finest qualities

- ta tenisistka ma dobre notowania this tennis player has a high rating

- mam ochotę na coś dobrego I feel like something (really) tasty

- ocena dobra/bardzo dobra B/A

- dyplom z oceną bardzo dobrą a first class degree

- czekał na nią dobrą godzinę he waited for her for a good hour

- schudł dobre pięć kilo he’s lost a good five kilos

- świat nie dzieli się na dobrych i złych the world isn’t just made up of the good and the bad

- tłumaczyć komuś coś jak komu dobremu pot. to explain sth to sb very patiently

- tłumaczyłam jak komu dobremu, a on swoje I explained to him as best (as) I could, but it was no use a. it didn’t make any difference

- bardzo dobry Szkol. grade A

- obraca się teraz w lepszym towarzystwie he keeps better company nowadays

- lepszy z niego cwaniak he’s a real sly one a. real crafty bugger pot.

- zakochał się w niej na dobre he really fell for her

- zachmurzyło się a. niebo zachmurzyło się na dobre it’s really clouded over

- rozpadało się na dobre it’s really coming down

- zacząć się bawić w najlepsze to get into the swing of things

- kłamać w najlepsze to lie through one’s teeth

- dobra, dobra, nie wciskaj kitu yeah, yeah, tell it to the marines pot.

- dobra nasza a. dobra jest good for us

■ na dobre i na złe Relig. for better and for worse

- być z kimś na dobre i na złe to stick with sb through thick and thin

- dobre a. dobry sobie! iron. that’s a good one, I like that!

- dość tego dobrego! pot. that’s enough (of that)

- nic dobrego good-for-nothing

- być już dobrym a. pod dobrą datą pot. to be well oiled pot., to be far gone pot.

- iść a. walczyć z kimś o lepsze to compete a. vie with sb

- być w najlepszych rękach to be well looked after

- przenieść się do lepszego świata książk. to go the way of all flesh książk.

- dobremu wszędzie dobrze przysł. a good man is always a happy man

- lepsze jest wrogiem dobrego przysł. the best is the enemy of the good przysł.

- wszystko dobre, co się dobrze kończy przysł. all’s well that ends well przysł.

* * *

( ocena) ≈B

* * *

lepszy

1. (= wysokiej jakości, prawidłowy, pozytywny, sprawny, smaczny, skuteczny, korzystny) good; (= uprzejmy) good, kind ( dla kogoś to sb).

2. dobra godzina a good hour, the better part of an hour, at least an hour; nie było go dobrą godzinę he was out for at least an hour.

3. ( w zwrotach grzecznościowych) bądź tak dobry i... be so good l. kind and..., be a dear and...; dzień dobry! good morning!; dobry wieczór! good evening!; (życzę ci) wszystkiego dobrego l. najlepszego (I wish you) all the best.

4. ( w innych zwrotach) brać l. przyjmować coś za dobrą monetę take sth at face value; być dobrej myśli hope for the best; (być) na dobrej drodze (do czegoś) (be) on the royal road (to sth); być pod dobrą opieką be in good hands, be well taken care of; być z kimś w dobrej komitywie be well in with sb; (być) w dobrych rękach (be) in safe hands; dać komuś dobrą nauczkę teach sb a lesson; dobra opinia good opinion, reputability; dobra partia ( do małżeństwa) good catch; dobra robota fine job; dobra strona good point, strength, advantage ( czegoś of sth); dobra wola goodwill; dobra wróżba good l. happy omen, good sign; dobra wróżka fairy godmother; dobre imię good name, reputability, respectability; dobre maniery l. obyczaje good l. proper manners, social graces; dobry humor l. nastrój good humor, good l. high spirits; dobry interes good deal; dobry obyczaj good custom; dobry omen good l. happy omen; dobry znak good sign; Dobry Pasterz rel. the Good Shepherd; dobrymi chęciami piekło wybrukowane the road to hell is paved with good intentions; dostać dobrą nauczkę learn a lesson; dostać się w dobre ręce end up in good hands; gest dobrej woli goodwill gesture; mieć dobrą prasę have a good press; mieć/utrzymywać dobrą kondycję be/keep l. stay fit, be/keep l. stay in good shape; mieć dobre oko (do czegoś) have a good eye (for sth); mieć dobre oczy have good l. strong eyes; mieć dobrego nosa (do czegoś) have a good nose (for sth); na dobrą sprawę come to think of it, in fact; na dobre for good; na dobre i na złe for better or (for) worse; na frasunek dobry trunek przest. today's wine I drink today, tomorrow's sorrow I bear tomorrow; he that loves wine wants no woes; nic dobrego (z tego nie wyjdzie l. będzie) nothing good (will come out of this); przedstawiać kogoś/coś w dobrym świetle show sb/sth in a good l. favorable light; stare dobre czasy good old days; urodzić się pod dobrą gwiazdą be born under a lucky star; w dobrej wierze in good faith; wykazać się dobrą wolą show goodwill; zrobić dobre wrażenie make a good impression.

szkoln. ( ocena) B; dobry plus l. z plusem B plus, B+; bardzo dobry A.

- z Polski/ze Szkocji from Poland/Scotland

- pamiątka z Japonii a souvenir from Japan

- św. Franciszek z Asyżu St Francis of Assisi

- jechać z Berlina do Warszawy to go from Berlin to Warsaw

- wyszedł z domu o trzeciej he left home at three

- wyjął pieniądze z portfela he took some money out of his wallet

- zjechał na sankach z górki he went down the hill on a sledge

- gwóźdź wystający z deski a nail sticking out of a plank

- zdjął obraz ze ściany he took the picture off the wall

- sprzątnęła brudne naczynia ze stołu she cleared the dirty dishes off the table

- podniósł coś z podłogi he picked something up off the floor

- zsiadł z konia he got off the horse

- hałasy dochodzące z góry noises coming from upstairs

- widok z wieży kościoła the view from the church tower

- z każdej strony a. ze wszystkich stron from all sides, from every side

- z lewej/prawej strony (znajdować się) on a. to the left/right; (zbliżać się) from the left/right

- z mojej lewej/prawej strony (tuż obok) by my left/right side; (nieco dalej) to my left/right

- z tamtej strony brzeg jest bagnisty on the other side the shore is marshy

- z przodu/tyłu at the front/back

- informacje pochodzące z dziennika telewizyjnego information from the TV News

- dane z rocznika statystycznego data from a statistical yearbook

- wiadomość z pewnej gazety information from a certain newspaper

- znał jej adres z książki telefonicznej he knew her address from the telephone directory

- wiem o tym z doświadczenia I know it from experience

- z badań rynkowych wynika, że… from market research it emerges that…

- dyrektor z wyboru/nominacji an elected/a nominated director

- towary z importu imported goods

- odrzuty z eksportu export rejects

- znalazł sobie pracę z ogłoszenia he found a job through an ad

- zamek z XV wieku a castle (dating) from the 15th century

- fotografie z lat szkolnych photographs from one’s school days

- jego list z 12 maja his letter of 12 May

- to jest rachunek za telefon z ubiegłego miesiąca this is the phone bill for a. from last month

- z rana in the morning

- z samego rana first thing in the morning

- rysunek z natury a drawing from nature

- odpis z oryginału a duplicate of the original

- wyrecytować coś z pamięci to recite sth from memory

- przepisał dane z tablicy he copied down the data from the board

- z drzewa/ze stali of a. from wood/steel

- zasmażka z mąki i wywaru a roux of a. from flour and stock

- z czego to jest zrobione? what is it made of a. from?

- wiązanka z czerwonych róż a bunch of red roses

- sok z wiśni/malin cherry/raspberry juice

- sałatka z pomidorów/selera a tomato/celery salad

- dom wybudowany z cegieł a brick-built house

- któryś z nich/nas one of them/us

- jeden z uczniów one of the pupils

- żaden z nauczycieli none of the teachers

- najstarszy/najmłodszy z nich the oldest/youngest of them

- czy któryś z was go zna? do any of you know him?

- czy coś z tego rozumiesz? do you understand any of that?

- z radości/ze strachu out of joy/fear

- z konieczności (out) of necessity

- zemdleć z wyczerpania to faint from exhaustion

- umrzeć z głodu die of starvation

- wyszła za mąż z miłości she married for love a. out of love

- udusił się z braku powietrza he suffocated through lack of air

- z nasion/pąków from seeds/buds

- wyrosła z niej śliczna dziewczyna she grew into a very pretty girl

- z majora awansował na pułkownika he was promoted from major to colonel

- inflacja spadła z 10 do 8 procent inflation went down from 10 to 8 per cent

- z niewinnej sprzeczki zrobiła się wielka awantura an innocent tiff turned into a big row pot.

- miasto słynie z zabytkowych budowli the town is famous for its historic buildings

- z oczu jest podobna do matki her eyes are like her mother’s

- ze sposobu bycia przypominał ojca he resembled his father in manner

- ze wszystkich sił with all one’s might

- z całą dokładnością with the utmost accuracy

- podkreślić z całą mocą to emphasize most strongly

- z grubsza roughly

- z lekka lightly

- z rzadka rarely, seldom

- z uwagą attentively

- z wysiłkiem with (an) effort

- kawa z mlekiem coffee with milk

- dom z ogrodem a house with a garden

- dziewczyna z niebieskimi oczami a girl with blue eyes

- matka z dzieckiem na ręku a mother carrying a. with a baby in her arms

- samolot ze stu osobami na pokładzie a plane with a hundred people on board

- chleb z masłem bread and butter

- mieszkanie z umeblowaniem a furnished flat

- sklep z używaną odzieżą a second-hand clothes shop

- deszcz ze śniegiem sleet

- podróżowała z mężem i dwojgiem dzieci she travelled with her husband and two children

- dyskutował z synem he was arguing with his son

- rozstał się ze swą przyjaciółką he parted with his girlfriend

- zaprzyjaźniła się z nim dwa lata temu she became friendly with him two years ago

- pójdziesz z nami do kina? are you going to the cinema with us?

- wyszedł na spacer z psem he took the dog for a walk

- porozmawiam z nim o tym jutro I’ll talk to him about it tomorrow

- z niedowierzaniem/ze zdumieniem in a. with disbelief/astonishment

- okno zamknęło się z trzaskiem the window closed with a bang

- obudził się z bólem głowy he woke up with a headache

- leżał na trawie z rękami pod głową he was lying on the grass with his hands behind his head

- płynąć z wiatrem/prądem to sail with the wind/current

- pośpieszyć komuś z pomocą to go to sb’s aid

- pojechał do Niemiec z wykładami he went to Germany on a lecture tour

- z wiekiem with age

- wraz ze wzrostem ciśnienia with the growth of a. in pressure

- z czasem with a. in time

- z upływem czasu with the passing of time

- z każdym dniem/rokiem with each passing day/year

- z końcem/początkiem sierpnia at the end/beginning of August

- z nadejściem lata with the approach of summer

- co z artykułem? what about the article?

- co się z tobą działo? what have you been doing with yourself?

- co zrobić z tymi szmatami? what shall I do with these rags?

- z babcią jest źle, znowu miała atak Granny’s not well, she’s had another seizure

- ubrany z niemiecka dressed in German style

- mówił trochę z cudzoziemska he spoke with a slight foreign accent

- zajęło mi to z godzinę it took me around an hour

- miał ze czterdzieści lat he was around forty

* * *

prep; = z

* * *

1. ( wprowadza zdanie podrzędne rozwijające treść) that; ona mówi, że on nie przyjdzie she says (that) he won't come; wiem, że to niemożliwe I know (that) it's impossible.

2. (wprowadza zdanie podrzędne wyrażające przyczynę, uzasadnienie) as, because, for; nie zrobię tego dlatego, że już ci nie wierzę I won't do it because I don't trust you anymore.

3. ( wprowadza zdanie podrzędne wyrażające skutek) so... that; był tak zmęczony, że ledwie szedł he was so tired that he could hardly walk.

4. ( w związkach wyrazowych) mimo że l. tyle że despite the fact that, in spite of the fact that; nadal był zdrów, tyle że się postarzał he was still in good health, except (for the fact) that he grew old.

1. ( rozpoczyna zdanie) że też o tym nie wiedziałam! I wish I had known; że już nie wspomnę... let alone...; że tak powiem so to say, so to speak; że już nie wspomnę o X never mind X, not to mention X.

2. ( w składzie wyrażeń o charakterze spójnikowym lub modalnym) although, nevertheless; mimo że był chory, poszedł do szkoły although he was sick he went to school, he was sick, nevertheless he went to school; omalże almost; tylko że only.

3. (wyraża zniecierpliwienie, zdziwienie) wejdźże do come in; przestańże I wish you would stop.

- tylko raz only once

- zrobić coś raz/dwa razy/trzy razy to do sth once/twice/three times

- setki razy hundreds of times

- dwa razy większy/droższy twice as big/expensive

- trzy/dziesięć razy szybszy three/ten times as fast a. faster

- dwa razy więcej osób/czasu twice as many people/as much time

- sprzedał dom trzy razy drożej, niż kupił he sold the house for three times the price he paid for it

- półtora raza więcej wypadków niż rok temu one and a half times more accidents than last year

- podróż trwała kilka razy dłużej niż zwykle the journey lasted several times as long as usual

- sto a. tysiąc a. milion razy lepszy/większy przen. way better/bigger

- zrobiłbym to sto razy lepiej I’d do it way a. a hundred times better

- jest tysiąc razy przystojniejszy od brata he’s way more handsome than his brother

- choć a. chociaż raz chciałbym… just for once I’d like to…

- ile razy? how many times?

- ile razy mam powtarzać? how many times do I have to repeat myself?

- ile razy go widzę, zawsze wygląda na zadowolonego whenever I see him he looks happy, every time I see him he looks happy

- ileż to razy próbowałem go przekonać! how many times have I tried to convince him?

- to się zdarzyło już tyle razy, że… it already happened so many times that…

- pierwszy/drugi/ostatni raz a. po raz pierwszy/drugi/ostatni for the first/second/last time

- zawsze kiedyś jest ten pierwszy raz there’s always a first time

- kolejny raz a. po raz kolejny once again

- po raz ostatni widziałem go w… I last saw him in…

- kiedy z nim ostatni raz rozmawiałem… when I last talked to him…

- zrobiłem to po raz pierwszy i ostatni a. pierwszy i ostatni raz I did it for the first and (the) last time

- po raz setny a. nie wiem który for the umpteenth time pot.

- zrobić coś jeszcze raz a. raz jeszcze to do sth once more a. one more time

- nie raz (i nie dwa) more than once

- nie raz chodziliśmy tam razem we’ve been there together more than once

- raz czy dwa a. raz i drugi once or twice

- rozmawiałem z nim raz czy dwa I’ve talked to him once or twice

- ani razu not (even) once

- ani razu o niej nie wspomniał he never once mentioned her

- raz/dwa razy/trzy razy na godzinę once/twice/three times an hour

- raz na rok a. do roku once a year

- raz na sto lat once every one hundred years

- raz na dzień a. dziennie once a day

- raz na jakiś czas (every) once in a while

- coś takiego zdarza się tylko raz w życiu something like this happens only once in a lifetime

- raz na zawsze once and for all

- powiedziałem mu raz na zawsze, że… I told him once and for all that..

- było raz ciepło, raz zimno it was first warm and then cold

- wiodło im się raz lepiej, raz gorzej they had their ups and downs

- wiało raz z północy, to znowu z północnego wschodu the wind was changing from north to north-east

- raz po raz a. raz za razem (bez przerwy) over and over (again); (co jakiś czas) every now and then

- raz po raz spoglądał na zegarek every now and then he looked at his watch

- tym razem this time

- tym razem ci daruję I’ll let you off this time

- następnym razem a. na drugi raz next time

- następnym razem, kiedy go zobaczysz… next time you see him…

- poprzednim a. ostatnim razem the last time

- poprzednim razem, kiedy tu był… the last time he was here

- za pierwszym/drugim razem the first/second time round

- zdałem za trzecim razem I passed the test the third time round

- za każdym razem each a. every time

- trafiał za każdym razem he hit the target every time

- za każdym razem, kiedy go widzę… every time I see him…

- w takich razach in such cases

- w razie pożaru/wypadku in case of fire/accident

- w razie potrzeby if need be

- w razie, gdyby coś się stało/ktoś pytał in case something happens/somebody asks

- w razie czego if anything happens

- innym razem some other time

- pewnego a. jednego razu one day

- w każdym (bądź) razie in any case, anyway

- jest najlepszy, a w każdym razie tak uważa he’s the best, that’s what he thinks anyway

- w najgorszym/najlepszym razie at (the) worst/at best

- w przeciwnym razie otherwise

- w takim razie in that case

- w żadnym razie (nigdy) never; (pod żadnym pozorem) under no circumstances; (bynajmniej) by no means

- on w żadnym razie się nie zgodzi he will never agree

- proszę w żadnym razie z nimi nie rozmawiać you must not under any circumstances talk to them

- w żadnym razie nie uważam się za eksperta I don’t consider myself an expert by any means

- raz, dwa, trzy one, two, three

- raz byłem świadkiem ich kłótni once I saw them arguing

- była sobie raz królewna once upon a time there was a princess

- chciałbym, żeby to się już raz skończyło! I’d like it to be over at last

- jak już raz coś obiecam, to dotrzymuję słowa once I promise something I always keep my word

- jak już raz zaczniesz… once you start…

- nie zrobiłem tego, raz, że nie miałem czasu a dwa, że mi się nie chciało I didn’t do it, for one thing because I had no time, and for another because I didn’t feel like it

- jeden razy dwa one times two

- trzy razy pięć równa się piętnaście three times five is fifteen

- (jak) na razie nie ma niebezpieczeństwa there’s no danger at the moment

- „jak idzie?” – „na razie dobrze” ‘how is it going?’ – ‘so far, so good’

- na razie! (pożegnanie) see you later!

- no to na razie, chłopaki! see you, guys!

- od razu go poznał he recognized him right away

- od razu wiedziałem, że tak będzie I always knew it would be like that

■ zrobić coś raz, dwa a. raz-raz to do sth in no time

- raz się żyje! you only live once

- jak raz zadzwonił telefon pot. at that very moment the telephone rang

- w sam raz dla kogoś perfect for sb

- praca w sam raz dla informatyka the right kind of a. a perfect job for a computer expert

- spodnie były w sam raz the trousers fitted perfectly

- sam to zrobiłeś? did you do it (by) yourself?

- drzwi same się zamknęły the door closed on its own

- samo się zagoi it’ll heal by itself

- samo się nie zrobi it won’t get done by itself

- musicie sami zdecydować you have to a. must decide for yourselves

- „jak samemu zbudować dom?” ‘how to build one’s own house?’

- sam z siebie of one’s own accord, without being asked

- (ona) sama z siebie nigdy nie zabiera głosu she never speaks up of her own accord a. without being asked

- nic nie dzieje się samo z siebie nothing happens by itself a. without a reason

- wszystko zawdzięczam samemu sobie I owe everything to my own efforts

- włosy jej się same kręcą her hair curls naturally

- był sam w domu he was alone a. on his own at home

- nie wolno jej samej wychodzić na ulicę she is not allowed to go out by herself a. on her own

- trudno jest żyć człowiekowi samemu it’s difficult a. hard living on your own a. living alone

- sam jeden all alone, all by oneself

- po śmierci rodziców została sama jedna when her parents died she was left on her own a. all alone

- słowo „bohater” pisze się przez sam h, nie przez ch the word ‘bohater’ is spelt with an h, not ch

- mieli same córki they had only daughters

- same nieszczęścia nas spotykają we’ve had a. met with nothing but trouble

- same zdolności nie wystarczą talent alone is not enough

- mówić prawdę, samą prawdę i tylko prawdę to tell the truth, the whole truth, and nothing but the truth

- w samym środku in the very centre, right in the middle

- na samym początku/końcu at the very beginning/end

- na samej górze/na samym dole at the very top/bottom, right at the top/bottom

- dom nad samym morzem a house right on the sea

- gałęzie zwisające do samej ziemi branches hanging right down to the ground

- w samo południe at midday, at high noon

- do samego rana right through to the morning

- sam sobie przeczysz you’re contradicting yourself

- sama tak powiedziała she said so herself

- sami sobie są winni they’ve only got themselves to blame

- mnie samego to zaskoczyło I was surprised myself

- samo miasto niczym szczególnym się nie wyróżnia the town itself is nothing special

- sam widzisz you can see for yourself

- sama widzisz, że to nie takie proste see, it’s not that easy

- sam zobacz see a. look for yourself

- sam powiedz you tell me

- sami powiedzcie, czy nie mam racji you tell me if a. that I’m wrong

- widziałem samego prezydenta I saw the president himself

- na samą myśl o tym chce mi się płakać the mere a. very thought of it makes me want to cry

- od samego zapachu robiło mu się niedobrze the very smell (of it) made him sick

- mamy takie same pióra we’ve got the same a. identical pens

- (on) ma taki sam kolor włosów jak jego brat his hair is the same colour as his brother’s

- twój kapelusz jest prawie taki sam jak mój your hat is practically the same as mine

- wszyscy mężczyźni są tacy sami all men are the same a. alike

- ten sam the same

- byli w tym samym wieku they were the same age

- ta sama kobieta, którą widziałem wczoraj the same woman (as a. that) I met yesterday

- Paryż jest wciąż ten sam Paris is just a. still the same

- to samo the same

- to samo dotyczy ciebie the same applies to you

- poproszę jeszcze raz to samo! (the) same again please!

- zrób to samo co wujek do the same as uncle (did)

- jeden i ten sam one and the same

- to jedna i ta sama osoba they are one and the same person

- jedno i to samo one and the same thing

- odwaga i brawura to nie jedno i to samo bravery and foolhardiness are not the same thing

- tak samo [traktować, uważać] the same

- tak samo będzie i tym razem it’ll be the same this time

- tak samo jak dwa lata temu just the same as two years ago

- są tak samo winni they are equally guilty

- zniknął tak samo nagle, jak się pojawił he vanished just as unexpectedly as he had appeared

- „muszę już iść” – „ja tak samo” ‘I’ve got to go’ – ‘me too’

- tyle samo (z policzalnymi) the same number, just as many; (z niepoliczalnymi) the same amount, just as much

- tyle samo pracowników, co rok temu the same number of a. just as many workers as last year

- tyle samo prawdy, ile kłamstwa the same amount of truth as lies

- mają tyle samo lat they’re (of) the same age

■ maleńkie sam na sam z kimś a little tête-à-tête with sb

- porozmawiać z kimś sam na sam to talk to sb one-on-one

- marzył, żeby zostać z nią sam na sam he dreamt of being alone with her

- sam nie zje i drugiemu nie da przysł. (she’s/he’s) a dog in the manger

- klimat, który sam przez się jest czynnikiem leczniczym the climate, which is itself a healing factor

- takie nastawienie jest samo przez się zrozumiałe taken by itself such an attitude is understandable

- to się rozumie samo przez się! it goes without saying!

- rozumie się samo przez się, że… that goes without saying that…

- samw sobie in itself

- dla niego praca jest celem samym w sobie work for him is an end in itself

- ten dokument sam w sobie nie stanowi dowodu in and of itself the document does not constitute evidence książk.

- tym samym in the process

- uzyskał obywatelstwo polskie, a tym samym prawo ubiegania się o to stanowisko he acquired Polish citizenship, thus a. thereby gaining the right to apply for the post

- co to (jest)? what’s this/that?

- co jest na górze? what’s upstairs?

- co robisz? what are you doing?

- co mi kupiłaś? what did you buy for me?

- co się dzieje? what’s going on a. happening?

- co ci po tym? what do you need it for?

- o co chodzi? what’s the problem a. matter?, what’s going on?

- w co się ubierzesz? what are you going to wear?

- czego szukasz? what are you looking for?

- czego on chciał? what did he want?

- czego a. copot. chcesz w zamian? what do you want in exchange?

- do czego służy ten guzik? what is this button for?

- z czego jest ta koszula? what is this shirt made of?

- czemu się tak przyglądasz? what are you looking at?

- czym mam otworzyć tę puszkę? what shall I open this tin with?

- czym żywią się wieloryby? what do whales feed on?

- czym to się skończy? how will it (all) end?

- o czym oni mówią? what are they talking about?

- co to za maszyna? what’s this/that machine?

- co to za kamień? what kind of stone is this?

- co ty na to? what do you say a. think?

- co u ciebie? how are you?, what’s new?, how’s life (treating you)?

- co z tobą? źle się czujesz? what’s wrong (with you)?, don’t you feel well?

- psa zabierzemy ze sobą, ale co z kotem? we can take the dog with us, but what about the cat?

- co z tego? a. no to co? what of a. about it? pot.

- co z tego, że kocha? so he’s in love, so what? pot.

- co on, oszalał, żeby tyle forsy przepuścić! pot. he must be mad blowing all that money pot.

- czego tam nie ma na strychu! there are all sorts of things in the attic

- czym to on w życiu nie był! he’s done all sorts of things in life

- co ty mi tu przyniosłeś? what on earth have you brought me?

- po co a. na co? what for?

- po co jedziesz do Krakowa? what are you going to Cracow for?

- na co ci ten scyzoryk? what do you need this penknife for?

- i na co wam to było? what did you have to (go and) do that for?

- czego tam poszłaś? pot. what did you go there for?

- czemu płaczesz? what are you crying for?

- czemu nie? why not?

- „idziesz z nami?” – „czemu nie” ‘are you coming with us?’ – ‘why not?’

- powiedz, co chcesz na śniadanie tell me what you want for breakfast

- zapytaj go, co zrobił z nożyczkami ask him what he’s done with the scissors

- dobrze byłoby wiedzieć, o co właściwie mu chodzi it would be good to know what he really wants

- przysłuchiwał się, o czym rozmawiają he was listening in on their conversation

- nie wiem, co to była za ryba I don’t know what kind of fish it was

- nie rozumiem, po co tu przyszedł I don’t understand why he came here a. what he came here for

- powiem mu jutro, co i jak I’ll tell him tomorrow what’s what

- wiesz co?… (do) you know what?… pot., (I’ll) tell you what… pot.

- wszystko to, co chciał zrobić everything (that) he wanted to do

- mam coś, co cię zainteresuje I’ve got something that’ll interest you

- nie zrobiłam nic, czego musiałabym się wstydzić I did nothing (that) I ought to be ashamed of

- rób, co chcesz do what you want

- czym była kiedyś łacina, tym stał się dziś język angielski what Latin was once, English is today

- co jest naprawdę nieznośne, to myśl, że… what is really maddening is the thought that…

- z czego będziemy żyć, to mój kłopot what we’re going to live on is my problem

- co się stało, to się nie odstanie what’s done is done

- powiedział, że pożyczył mi pieniądze, co nie było prawdą he said he had lent me some money, which wasn’t true

- zdał ostatni egzamin, czym bardzo ucieszył rodziców he passed the last exam, which made his parents very happy

- on ma tyle samo wrogów, co przyjaciół he has as many enemies as he has friends

- zatrudniamy tyle samo pracowników, co rok temu we employ as many people as we did a year ago

- mam dwa razy tyle pracy, co ty I have twice as much work as you (have)

- kapelusz tego samego koloru, co płaszcz a hat the same colour as the coat

- mieszkam w tym samym domu, co on I live in the same building as he does

- rodzice tyle go widywali, co na obiedzie his parents only saw him at dinner time

- ktoś, co nigdy nie był w wojsku someone who has never been in the army

- znam kogoś, co to chętnie zrobi I know someone who’ll be glad to do it

- gdzie się podział ten chłopak, co u was mieszkał? what happened to the boy who used to live with you?

- wiesz, co ty dla niego jesteś? do you know what you are to him?

- ten młyn, co to w nim teraz jest hotel that mill that’s a hotel now

- co się tak kręcisz? why can’t you sit still?

- co tak wcześnie wstałaś? why did you get up so early?

- coś taki wesoły? why are you so cheerful?, what are you so cheerful about?

- co to za dureń z niego! what a clown he is! pejor.

- co za niespodzianka! what a surprise!

- nie masz pojęcia, co to za rozkosz! you’ve no idea what a delight it is

- co dzień/sobota every day/Saturday

- co dziesięć minut/dwa tygodnie every ten minutes/two weeks

- co chwilę a. chwila every couple of minutes, every now and then

- przystawał co krok he stopped with each a. every step

- co jakiś czas tu zagląda, żeby sprawdzić, co robimy he looks in every now and then to check on us

- opuszczał co drugą stronę he was skipping every other page

- co wytrwalsi zostali do końca sztuki only the most persevering stayed till the end of the play

- (ona) pracuje w tej samej firmie co ja she works for the same company as me

- ten sam/to samo co zawsze the same as always

- taki sam jadłospis co przed tygodniem the same menu as a week ago

- to już nie ten człowiek, co dawniej he’s not the man he used to be

- jest równie inteligentny, co przebiegły he’s as intelligent as he is crafty

- mogła mieć równie dobrze trzydzieści co czterdzieści lat she could just as well have been thirty as forty

- co ciekawe/dziwne… what’s interesting/strange…

- co gorsza… what’s worse…

- co więcej… what’s more…

- ale ona urosła, co? she’s really grown, hasn’t she?

- będziemy w kontakcie, co? we’ll be in touch, right? pot.

- miłe dzieciaki, co nie? nice kids, eh? pot.

- nie poznajesz mnie, co? you don’t recognize me, do you?

- wszyscy gdzieś jadą na wykacje, a my co? everyone’s going somewhere on holiday, and what about us?

- kto cię tu wpuścił, co? who let you in, eh? pot.

- i co, zdałeś egzamin? well, did you pass (the exam)?

- co ty, chcesz oberwać od ojca? you don’t want to get it from your father, do you? pot.

- a ty co? dzwonka nie słyszałeś? what are you doing? – didn’t you hear the bell?

- co do mnie, nigdy w horoskopy nie wierzyłem as for me, I’ve never believed in horoscopes

- co do pańskiego artykułu… as for your article…, as far as your article is concerned…

- mamy zastrzeżenia co do ostatniej partii towaru we have some reservations regarding the last consignment

- jego uwagi co do nowelizacji ustawy his remarks regarding a. concerning the amendment of the law

- ustalenia co do zakresu prac details regarding a. concerning the scope of the work

- druga co do wielkości partia polityczna the second largest party

- dziesiąte co do wielkości państwo świata the world’s tenth largest state

- co do godziny/dnia to the hour/day

- o siódmej co do minuty at seven o’clock sharp

- przyszedł punktualnie co do minuty he came a. arrived right on the dot pot.

- oddał mi wszystko co do grosza he gave me back every single penny

- powtórzyła wszystko co do słowa she repeated everything word for word

- zginęli wszyscy co do jednego not one of them survived

- co wstawał, robiło mu się słabo each time he got up, he felt faint

- co otworzył gazetę, wszędzie o Iraku every time he opened a newspaper, there was something about Iraq

- co strzelił, to chybił every time he fired, he missed

- co wspiął się wyżej, to zsuwał się each time he climbed up, he slipped down again

- co premiera, to sukces each new production is/was a success

- co chłop, to chłop you can’t beat a man (about the place)

- co głowa, to głowa you can’t beat good brains

- co prawda, to prawda I’ll second that

- co dyrektor, to nie zwykły robotnik a director’s not just any worker

- czym większy przywódca, tym groźniejszy jego upadek the greater the leader, the further he has to fall

■ a co tam what do I care?, what does it matter?

- chciała pokazać, co to nie ona she wanted to show what she was made of

- co jak co, ale ciasto robisz pyszne say what you like, but you make delicious cake

- czego jak czego, ale pieniędzy im nie brakuje whatever they’re short of, it’s not money

- co najmniej at least

- co najwyżej at most

- co to, to nie! pot. that’s out of the question!; no way! pot.

- co (proszę)? pot. (w odpowiedzi) what?

- „Adam!” – „co?” ‘Adam!’ – ‘what?’

- „jesteś tam?” – „a co?” ‘are you there?’ – ‘what do you want?’

- co (takiego)? (wyrażające zdziwienie) what?, really?

- dopiero a. tylko a. ledwo co only just

- goście dopiero co wyjechali the guests have not long gone, the guests have only just left

* * *

* * *

Gen. czego Dat. czemu Ins. i Loc. czym

1. ( zastępuje rzeczowniki) what; rób, co chcesz do what you want; czego (znowu) chcesz? what do you want (now)?; zwł. z irytacją what is it that you want (now)?; co to będzie? (= co chcesz zrobić?) what is it going to be?, what'll it be?; (= co się stanie?) what'll happen?; po co? what for?; byle co anything; Bóg wie co God knows what; diabli wiedzą co only the Devil knows; co to, to nie I won't have that; jeszcze czego! anything else?, what('s) next?; bądź co bądź anyway; w czym rzecz what's the matter; w razie czego (just) in case, if need(s) be; jak przyjdzie co do czego when the chips are down; nie ma co! there is no point; co komu do tego? it is none of anybody's business, why should it be anyone's business?, why should they care?; co mi tam! I don't care, I couldn't care less, who cares?; co będzie, to będzie happen what may; będzie co ma być what is to be, will be; what must be, must be; what will be, will be; co było, a nie jest, nie pisze się w rejestr let bygones be bygones; co z oczu, to z serca out of sight, out of mind; co się stało, to się nie odstanie what's been done cannot be undone, let bygones be bygones; co za dużo, to niezdrowo too much of a good thing, too much breaks the bag; co się odwlecze, to nie uciecze there is luck in leisure; co ma wisieć, nie utonie he that is born to be hanged shall never be drowned, if you're born to be hanged then you'll never be drowned; co nagle, to po diable haste makes waste; czym chata bogata, tym rada what's mine is yours; co ma piernik do wiatraka what do these two things have in common?, it is quite beside the point.

2. (jako zaimek względny, głównie w pytaniach i zdaniach złożonych) co tchu at full l. top speed, in all haste; tyle, co kot napłakał next to nothing; co do grosza not a penny less, not a penny more; tyle pomoże, co umarłemu kadzidło it won't do any good, it won't help at all.

( rozpoczyna zdanie podrzędne) which.

1. ( wyraża powtarzalność) every; co krok every step; co godzina/co chwila/co miesiąc/co roku every hour/every moment/every month/every year; co prawda admittedly; co prawda, to prawda you're right; co rusz every moment, every time; na co dzień every day; co i raz pot. every moment, every time; co kraj, to obyczaj every country has its customs; every land has its own law; so many countries, so many customs.

2. ( wzmacnia przysłówki) what, still; co gorsza what's worse, worse still; co więcej what's more; co dwie głowy, to nie jedna two heads are better than one.

3. (wyraża pytanie o przyczynę, cel) why; co się tak długo zastanawiasz? why have you been dwelling on it so long?

- dużo pływać/czytać to swim/read a lot

- za dużo jeść/gadać to eat/talk too much

- trochę za dużo zapłaciłeś you paid a bit too much

- powinieneś więcej pracować you should work harder

- im więcej o tym myślę, tym mniej rozumiem the more I think about it, the less I understand

- coraz więcej wiemy we know more and more

- najwięcej pracowałem po nocach I worked mostly at night

- dużo więcej osób/samochodów/domów far a. many more people/cars/houses

- dużo więcej czasu/miejsca/pieniędzy far a. much more time/space/money

- dużo mniej osób/samochodów/domów far fewer people/cars/houses

- dużo mniej czasu/miejsca/pieniędzy far a. much less time/space/money

- dużo bardziej/mniej skomplikowany far a. much more/less complicated

- dużo lepszy/gorszy far a. much better/worse

- tutaj czuję się dużo bezpieczniejsza I feel much safer here

- dużo więcej się tu nauczyłem I learnt far more here

- ty akurat dużo wiesz! a fat lot you know!

- dużo mi możesz zrobić! a fat lot you can do to me!

- dużo osób/samochodów/domów a lot of a. many people/cars/houses

- dużo czasu/miejsca/pieniędzy a lot of time/space/money

- przyszło dużo ludzi a lot of people came

- mamy jeszcze dużo czasu we still have a lot of time

- dużo się od tej pory zmieniło a lot has changed since then

- dużo się od niego nauczyłem I learnt a lot from him

- mamy jeszcze dużo do roboty pot. a. do zrobienia we still have a lot to do

- (on) zawsze ma dużo do powiedzenia (jest gadatliwy) he always has a great deal a. a lot to say

- on ma tu dużo/najwięcej do powiedzenia (jest wpływowy) he has a big/the biggest say around here

- w jabłkach jest dużo witamin apples are rich in vitamins

- nie ma tu zbyt dużo miejsca there isn’t too much room here

- coraz więcej osób uczy się angielskiego more and more people are learning English

- przynieś trochę więcej drewna bring some more firewood

- zarabiam więcej niż ona I earn more than she does

- najwięcej kosztują mieszkania w centrum flats in the city centre are the most expensive

- „ile masz książek?” – „dużo” ‘how many books have you got?’ – ‘lots’

- „ile mamy czasu?” – „dużo” ‘how much time have we got?’ – ‘a lot’

- mieć za dużo pracy/zmartwień to have too much work/too many problems

- zostało nam nie więcej niż sto złotych we have no more than 100 zlotys left

- jest więcej niż ładna she’s more than pretty

- już jej nigdy więcej nie zobaczyłem I haven’t seen her since

- lubię ją i nic więcej I like her and that’s all

- Słońce jest tylko gazową kulą i niczym więcej the Sun is nothing more than a gaseous sphere

- to doskonałe, więcej, genialne! that’s great – no, it’s downright brilliant!

- był wtedy w Londynie, a co więcej mieszkał w tym samym hotelu he was in London then and what’s more he stayed in the same hotel

■ co za dużo – to niezdrowo przysł. everything in moderation przysł.

* * *

comp więcej; adv

* * *

więcej

1. (= wiele) a lot, many l. much; dużo wody upłynie not in the nearest future; mam dużo czasu I have a lot of time; dużo przeszedłem w życiu I've gone through a lot during my life; mam dużo spraw do załatwienia I have a lot (of things) to do l. take care of; mam dużo na głowie I have a lot on my mind; dużo wcześniej much earlier; dużo palę I smoke heavily; powiedziałeś za dużo you said too much; sprzedać dużo samochodów sell a lot of cars; nie tak dużo not so much l. many; tak dużo, jak potrafię as much as I can.

2. iron. (= nic) nothing l. not anything; dużo tam wiesz you don't know anything; dużo by to dało! a fat lot of good that would do!

- powiedzieć, że… to say (that)…

- powiedzieć komuś coś to tell sb sth

- powiedzieć komuś o czymś to tell sb about sth

- powiedzieć prawdę to tell the truth

- powiedzieć głupstwo a. coś głupiego to say something stupid

- powiedzieć komuś, żeby coś zrobił/czegoś nie robił to tell sb to do sth/not to do sth

- powiedział, żebyśmy się nie martwili he told us not to worry

- powiedział, że tam był/że przyjdzie he said he’d been there/would come

- powiedział mi/nam/ojcu, że nie ma pieniędzy he told me/us/his father he had no money

- nikomu nie powiedział o swojej chorobie he didn’t tell anybody that he was ill

- powiedzieć sobie, że… to tell oneself that…

- powiedział sobie, że to zrobi he told himself he must do it

- powiedziano nam, że… we were told that…

- powiedz mi, o co chodzi tell me what it’s all about

- „dobrze” – powiedział he said OK

- chciałbym powiedzieć o pewnej ważnej sprawie I’d like to mention an important issue

- jak już wcześniej powiedziałem… as I said before…

- wszystko mi jedno, co ludzie powiedzą I don’t care what people say

- było powiedziane, żeby tak nie robić you/we/they were told not to do that

- rób tak, jak było powiedziane do as you were told

- kto tak powiedział? pot. says who? pot.

- powiedzmy let’s say

- przyjdę, powiedzmy, w czwartek I’ll come, let’s say, on Thursday

- powiedzmy, że… let’s say that…

- powiedzmy, że się uda, co potem? let’s say it works, what next?

- że tak powiem so to speak a. say

- byłem tym, że tak powiem, poirytowany I was, so to speak, annoyed

- powiedzmy sobie szczerze, nie stać nas na to let’s face it, we can’t afford this

- trzeba to sobie jasno a. otwarcie powiedzieć, że… we have to admit, that…

- wstyd powiedzieć, ale nie pamiętam to my shame I’ve forgotten

- łatwo powiedzieć! it’s easier said than done

- trudno powiedzieć, czy/kiedy/jak… it’s hard to say if/when/how…

- powiedzieć swoje to say one’s piece

- powiedziałbym, że… I would say (that)…

- wyglądała, powiedziałbym, na zmęczoną she looked, I would say, tired

- przywitali nas, nie powiem wrogo, ale dosyć chłodno their welcome, though not exactly hostile, was rather reserved

- nie powiem, żebym był zachwycony I wasn’t exactly happy

- nie można powiedzieć, żebyś się specjalnie postarał I wouldn’t exactly say you tried hard

- nie powiem, jedzenie było niezłe I must say, the food was OK

- nie powiem, było całkiem przyjemnie I must say it was quite nice

- był niezbyt rozgarnięty, żeby nie powiedzieć głupi he was rather simple-minded not to say stupid

- można powiedzieć, że skończyliśmy we are more or less ready

- prawdę a. szczerze powiedziawszy… frankly speaking…; to be honest…

- no powiedz sam, czy tu nie jest ślicznie? it’s beautiful here, isn’t it?

- niech pan sam powie, czy to w ogóle ma sens? what do you think, does it make any sense at all?

- powiem ci, że mi się nie chce frankly speaking I don’t feel like it

- powiem panu, że niezbyt mi się ten film podobał to be honest I didn’t particularly like the film

- co ty powiesz/pan powie? (ze zdumieniem) are you serious?; (ironicznie) oh, really?

- chciał przez to powiedzieć, że… what he meant by this is that…

- co chcesz przez to powiedzieć? what do you mean?

- to (za) mało powiedziane it’s an understatement

- nie przepadam to za mało powiedziane, ja ich nie znoszę to say I’m not fond of them is an understatement, in fact I hate them

- to za wiele a. dużo powiedziane that would be saying too much

- katastrofa to za dużo powiedziane calling it a disaster would be saying too much

- dobrze powiedziane well said

- mieć wiele do powiedzenia (mieć wpływy) to have a lot of say; (dużo wiedzieć) to have a lot to say

- on nie ma tu nic do powiedzenia he has no say in this matter

- nie wiele mieliśmy sobie do powiedzenia we didn’t have much to say to each other

- mam ci coś do powiedzenia I have to tell you something

- nigdzie nie jest powiedziane, że… there’s no rule that…

- wcale nie jest powiedziane, że przegramy no one says we have to lose

- kto by powiedział, że zrobi taką karierę who would’ve guessed s/he would make such a career

- co to ja chciałem powiedzieć? what was I to say?

- jak to powiedzieć? how shall I put it?

- nie powiesz (chyba), że… you don’t mean to tell me that…

- nikt mi nie powie, że… no one’s going to tell me that…

- chyba za dużo powiedziałem I think I said too much

- oddaj, bo powiem mamie give it back or I’ll tell mum

- nikomu nie powiem I won’t tell anybody

- cześć, co powiesz? pot. hi, how are things going?

- co powiesz na lody? what would you say to an ice-cream?

- co powiesz na ten skandal z łapówkami? what do you think about this corruption scandal?

- powiedz cioci dzień dobry say hello to auntie

- powiedz: aaaa (do pacjenta) say ah

- powiedzieć wam kawał? do you want to hear a joke?

- powiedzieć na kogoś „słoneczko”/„głupek” to call sb sunshine/a fool

- powiedzieć do kogoś po imieniu a. na ty to address sb by their first name

- doświadczenie powiedziało mu, że… his experience told him that…

- jej oczy wiele mu powiedziały her eyes told him a lot

- w ustawie powiedziano, że… it says in the act that…

- w punkcie drugim powiedziane jest… it says in point two that…

- powiedziane jest: „Nie zabijaj” it is said: ‘Thou shalt not kill’

■ powiedział, co wiedział! pot. that’s nonsense!

- czuć głód/pragnienie to feel hungry/thirsty

- czuć ból to feel pain

- czuć zapach czegoś to smell sth

- czuł gorycz w ustach he felt a bitter taste in his mouth

- czuła, jak jej serce bije she felt her heart beating

- był cały mokry, ale nie czuł zimna he was wet through but he didn’t feel the cold

- czuję, że ktoś wbija mi łokieć w plecy I can feel somebody’s elbow poking in my back

- czuła pieczenie powiek her eyes were smarting

- czujesz, jak pachnie jaśmin? can you smell jasmine?

- czuję od ciebie alkohol you smell of alcohol, I can smell alcohol on your breath ⇒ poczuć

- czuć miłość/nienawiść do kogoś to feel love/hatred towards a. for sb

- czuła, jak wzrasta w niej gniew she could feel herself swelling with anger

- czuł, że się czerwieni he felt himself blushing

- ilekroć przejeżdżam przez tę okolicę czuję wzruszenie whenever I pass a. I’m passing through this area, I feel a pang of nostalgia

- nie umiem powiedzieć co tak naprawdę do niego czuję I can’t really define what I feel for him

- czuć do kogoś żal to bear a grudge against sb

- czuć wyrzuty sumienia to have a guilty conscience ⇒ poczuć

- czuł, że słabo mu idzie he felt he was doing badly

- czuła, że nie powinna zadawać mu tego pytania she felt she shouldn’t ask him that question

- czuł jej oddech na swoich plecach he felt her breath on his back

- czułem, że coś jest nie tak z tym tekstem I had the feeling that something was wrong with the text ⇒ poczuć

- czuła nadchodzącą wiosnę she felt spring coming

- czuję, że nie wyjdzie nam ta rozmowa I can feel that this conversation isn’t going to work out

- nie widziałem go, czułem tylko jego obecność I didn’t see him, I just felt he was there a. just sensed his presence

- pies czuje zbliżanie się pana a dog can sense its master approaching ⇒ poczuć

- jest świetnym reżyserem i, co ważne, czuje aktorów he’s a fine director and, what’s more, he has a feel for actors

- nie może być dobrym rzeźbiarzem, nie czuje formy he can’t be a good sculptor, he has no feel for form

- jej ruchy są sugestywne, czuje taniec her moves are really expressive, she seems to have a feel for dancing

- kogoś/coś czuć czymś sb/sth smells of sth

- czuć ich było wódką/czosnkiem/potem they smelt of vodka/garlic/sweat

- w kuchni czuć kapustą/gazem there’s a smell of cabbage/gas in the kitchen

- w pokoju czuć wilgoć a. wilgocią there’s a smell of damp(ness) in the room

- tę rybę/to mięso już czuć that fish/meat is beginning to smell

- czuć go jeszcze wojskiem he still smells of the army

- czuć od niego szpiclem na kilometr you can tell he’s a spy

- jak się pan czuje? how are you feeling?

- czuję się dobrze I’m (feeling) fine

- czuł się nieswojo he felt ill at ease

- nie czuję się bezpiecznie na ulicy I don’t feel safe in the street

- czułem się tak, jakby mnie ktoś pobił I felt as if somebody had beaten me up

- czuł się zażenowany he felt embarrassed

- czuję się winnym a. winny kłótni I feel as if the argument was my fault

- czuł się dziennikarzem z powołania he felt he was a journalist with a vocation

- czuła się Polką/artystką she considered herself (to be) a Pole/an artist

■ czuć coś do kogoś to feel something for sb

- już nic do ciebie nie czuję I don’t feel anything for you any more

- nie czuć rąk/nóg not to be able to feel one’s arms/legs (through tiredness)

- czuj duch attention!

- jeden z najpiękniejszych parków, jakie można u nas zobaczyć one of the finest parks one can see here

- czytać można było tylko przy świecy one a. you could only read by candlelight

- wystawę będzie można obejrzeć we wrześniu the exhibition will open in September

- na to nie można liczyć one a. you can’t count on that

- na nim można/nie można polegać you can/can’t count a. rely on him

- można/nie można było tego uniknąć it could/couldn’t have been avoided

- można się było tego spodziewać one could a. might have expected that, that was (only) to be expected

- czego innego można się było po nim spodziewać? what else can a. could you expect from him?

- łatwiejszy, niż można by przypuszczać easier than one might have expected a. supposed, easier than might have been expected a. supposed

- można było powiedzieć, że nie chcesz iść ze mną you could a. should have told me you didn’t want to go with me

- można śmiało powiedzieć, że… it’s safe to say a. we can safely say that…

- sprawa pilna, rzec by można: niecierpiąca zwłoki a matter of urgency, one might say, brooking no delay książk., żart.

- jest pracowity, czego nie można powiedzieć o tobie he’s hard-working, which is more than can be said for a. of you

- nie można powiedzieć, żeby film nas rozczarował I can’t a. wouldn’t say the film disappointed us

- dzieci – nie można powiedzieć – zachowywały się grzecznie the children, it must be said, behaved very well

- nie można zaprzeczyć temu, że… there’s no denying the fact that…

- nie można z tobą wytrzymać you’re (absolutely) impossible! pot.

- można wytrzymać pot. (z powątpiewaniem) it’s all right a. OK

- cholery można dostać! pot. it’s enough to drive you up the wall pot.

- jak można się tak zachowywać? how could they/you behave like that?

- gdzie/kiedy tylko można wherever/whenever possible

- ile tylko można (z policzalnymi) as many as possible; (z niepoliczalnymi) as much as possible

- jak tylko można by all means possible

- jeżeli tylko można if it’s (at all) possible

- nie można tego dotykać you mustn’t touch it

- czy można? can I?; may I? książk.

- czy można wejść? can I a. may I come in?

- czy można tu zaparkować? can I park here?

- czy można otworzyć okno? do you mind if I open the window?

- nie rób tego, tak nie można! don’t do that, it’s wrong!

- jeśli można if I may książk.

- jeśli można, jeszcze jedna uwaga one more thing, if I may

- jeśli można tak powiedzieć if I may say so

- można pana prosić o otworzenie drzwi? could you open the door, please?

- czy można panią prosić do tańca? would you like to dance?; may I have this dance? książk.

- można by zaprosić kilka osób I/we could invite one or two people

* * *

* * *

1. ( wyraża możliwość urzeczywistnienia czegoś) it is possible to..., one (you etc.) can l. may...; rzec by można, że... one (you etc.) could l. can say that...; można się cieszyć, że... it is fortunate that...; można już iść you (we etc.) may l. can go now; można śmiało powiedzieć, że... it is safe to say that...; można wykazać, że... it is arguable that...; można jej wybaczyć, że... she could be forgiven for...; czego (innego) można się (było) spodziewać? what (else) can l. do you expect?; można było tego uniknąć it was avoidable; nie można się jej oprzeć she is irresistible; można mieć wątpliwości there is room for doubt; gdyby tylko było można if it was only possible, given half a chance; można tam dojść piechotą it is within walking distance; można się było tego spodziewać small l. little wonder; wszystko co można sobie wyobrazić everything under the sun, everything but the kitchen sink; można wytrzymać pot. it's O.K. l. okay, it's alright l. all right; jak można...? ( coś zrobić) how to...?, how can one...?; ( wyraz oburzenia) how can l. dare you...?

2. ( dla wyrażenia przyzwolenia) one (you etc.) may..., one (you etc.) is (are etc.) allowed l. free to...; czy można? may I?, do you mind?; czy tu można palić? may l. can I smoke here?; czy można zapalić? do you mind if I smoke?; tak nie można! that's wrong!; jeśli można if that's OK; czy można zamknąć okno? do you mind if I close the window?; nie można tak myśleć you mustn't think that; można by pójść do kina how l. what about going to the cinema?, why don't we go to the cinema?

- na regałach jest jeszcze dużo wolnego miejsca there’s still plenty of room on the bookshelves

- dla wszystkich nie starczy miejsca there won’t be enough room for everybody

- na parkingu nie ma już miejsca the car park is already full

- robić komuś miejsce to make room for sb

- przesunął się, robiąc mi miejsce he moved over, making room for me

- ta szafa zabiera zbyt dużo miejsca this wardrobe takes up a. occupies too much space

- mało miejsca poświęcał jej w swoich myślach he gave her little thought

- wkrótce jej miejsce w twoim sercu zajmie inna dziewczyna another girl will soon take her place in your heart

- nie mam już miejsca na deser I’ve got no room left for (any) dessert

- na miejscu werandy wybudowano taras a terrace has been built in place of the porch

- miejsce postoju taksówek a taxi rank

- od dawna nie pokazywał się w miejscach publicznych he hasn’t appeared in public for a long time

- tu jest miejsce na ognisko here is a place for a bonfire

- twoje miejsce jest przy nim przen. your place is by his side

- teatr to jest miejsce dla niej przen. the theatre is the right place for her

- to nie miejsce na takie rozmowy przen. this isn’t the place for such conversations

- w wojsku nie ma miejsca dla tchórzy przen. there’s no room in the army for cowards

- nie ma dla mnie miejsca w tym towarzystwie przen. I don’t belong in such company

- smarować maścią bolące miejsca to apply (an) ointment to the sore places

- proszę czytać od tego miejsca start reading from this place a. here, please

- w którym miejscu skończyliśmy? where did we stop?

- wiele miejsca poświęcono obronie praw człowieka a lot of space has been given to the human rights campaign

- po koncercie słuchacze powstali z miejsc after the concert the audience rose from their seats

- goście zajęli miejsca przy stole the guests took their places a. seats at the table

- pierwsze miejsce przy stole the top of the table

- miejsce przy oknie a window seat

- wszystkie miejsca siedzące były zajęte all the seats had been taken

- przepraszam, czy to miejsce jest wolne? excuse me, is this seat free?

- zajmij mi miejsce! save me a place!

- w pociągu nie ma wolnych miejsc the train is full up

- miejsce stojące standing room

- pociąg z rezerwacją miejsc a train with reserved seats only

- zamienić się z kimś miejscami to change places with sb

- miejsce postojowe a parking space

- wolne miejsce w hotelu a vacancy

- musimy dotrzeć na miejsce przed zmrokiem we have to get there before dusk

- kierowca poniósł śmierć na miejscu the driver was killed on the spot

- przebierał nogami w miejscu he was marking time

- winda nie mogła ruszyć z miejsca the lift couldn’t start

- zapakować, czy zje pani na miejscu? here or to take away?

- zająć pierwsze/drugie miejsce w konkursie to take the first/second place in a contest

- Nepal zajmuje jedno z czołowych miejsc na liście najbiedniejszych krajów świata Nepal ranks high on the list of the poorest countries in the world

- tworzyć nowe miejsca pracy to create new jobs

- brakuje miejsc pracy dla absolwentów there’re no vacancies for graduates

- kiedyś zajmiesz moje miejsce w zarządzie one day you’ll take my place on the board

- partia zdobyła 35 miejsc w parlamencie the party won 35 seats in Parliament

- miejsce pracy a place of employment, a workplace

- miejsce urodzenia/zamieszkania a birthplace/dwelling place

- wynik obliczono z dokładnością do pięciu miejsc po przecinku the result has been given correct to five decimal places

- miejscami las robił się rzadszy the forest was getting thinner in places

- śnieg leżał miejscami na polach there were only patches of snow on the ground

- miejscami film był nudny the film was boring in parts

- □ miejsce artykulacji Jęz. place of articulation

- miejsce dziesiętne Mat. decimal place

- miejsce geometryczne Mat. locus

- miejsce kultu Relig. place of worship

■ być a. znajdować się na swoim miejscu to be in its place

- takie zachowanie/taki komentarz nie jest na miejscu this behaviour/comment is out of place

- czułe a. słabe a. wrażliwe miejsce a sore point

- trafić w czyjeś czułe miejsce to touch sb on the raw

- mieć miejsce książk. to take place, to occur

- na twoim miejscu postąpiłbym tak samo if I were in your place I would do the same thing

- postaw się na moim miejscu put yourself in my place a. shoes

- na miejsca! Sport on your marks GB, on your mark US

- na miejsce a. w miejsce czegoś książk. in place of sth

- nie pora i nie miejsce książk. (this is) neither the time nor the place

- nie ma miejsca na coś there’s no time for sth

- nie móc sobie znaleźć miejsca not to know what to do with oneself, not to know where to put oneself

- nie móc usiedzieć na miejscu a. w miejscu to have itchy feet; to have ants in one’s pants pot.

- nie zagrzać (długo) miejsca not to stay long

- ruszyć z miejsca to get off the ground

- siedzieć na miejscu pot. to stay at home

- stać a. dreptać w miejscu to go a. run round in circles

- w miejscu local (in internal mail)

- wrócić na swoje miejsce to spring back

- zajmować a zająć miejsce kogoś/czegoś to take the place of sb/sth

- znać swoje miejsce to know one’s place

- no chyba a. no pewnie a. pewno! sure! pot., you bet! pot.

- „spotkałem ją wczoraj” – „no i?” ‘I saw her yesterday’ – ‘and?’

- no, rusz się! come on, move! pot.

- no, muszę już iść well, I’ve got to go

- no nie! (wyraz zaskoczenia) I don’t believe it!

- to chyba najlepsze rozwiązanie, no nie? I guess that’s the best solution, isn’t it?

- no tak (wyraz niezadowolenia) that figures pot., iron.

- no proszę a. no wiesz (wyraz zaskoczenia) well, well, what are you talking about?! pot.

- no wiecie państwo, tego się nie spodziewałem well, well, I didn’t expect that (I must say)

- no, no (wyrażające ostrzeżenie) now, now; (wyrażające podziw, zdziwienie) well, well; (wyrażające uspokojenie) now, now; there now

- no, no, tylko bez wygłupów now, now, I don’t want any nonsense

- niezłe autko, no, no well, well, that’s some car

- no, no, tylko mi nie płacz now, now a. there now, don’t cry a. stop crying

- no, może to i prawda, ale… well, maybe that’s true, but…

- było ich, no, może pięćdziesięciu there were, well, maybe fifty of them

- porozmawiał no byś z nią! why don’t you talk to her?

- zgub no te pieniądze! just try losing this money, that’s all pot.

- niech no się ojciec dowie! just wait till your father hears about it!

- idziecie już? no to do widzenia are you going? so long a. bye, then pot.

- no wreszcie! about time (too)! pot.

- no co jest? what’s wrong a. the matter?

- no to co? so what? pot., what of it? pot.